Herziene delier richtlijn voor huisartsen

17 april 2014 - 17-04-2014

Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) actualiseerde haar richtlijn voor het voorkomen, tijdig herkennen en behandelen van delier, en de nazorg. Voor familie en verzorgenden is er een nieuwe voorlichtingstekst; hieronder een korte samenvatting daarvan.

Wat is een delier?
Delier is een acute verwardheid die ontstaat door een lichamelijk probleem. Een ziekte bijvoorbeeld, infectie, ongeluk of operatie, uitdroging of ondervoeding, sommige medicijnen of onthoudingsverschijnselen. Het komt vooral voor bij ouderen. Mensen met dementie en mensen in de stervensfase zijn er extra gevoelig voor, en ook mensen die eerder een delier hadden.

Een delier ontstaat binnen enkele uren tot dagen. Het uit zich verschillend. Het ene moment is de verwardheid erger dan het andere. Sommige mensen worden er opgewonden en onrustig door, anderen juist stil en teruggetrokken.

Iemand met een delier gedraagt zich plotseling anders dan je gewend bent. Hij of zij is verward en praat vaak onsamenhangend. Een gesprek lukt niet meer. Het lukt hem of haar niet om de aandacht erbij te houden. Hij kan gedachten hebben die niet kloppen (wanen). Hij kan dingen zien, horen of ruiken die er niet zijn (hallucinaties). 
Hij heeft geen vat meer op zichzelf of de omgeving. Hij zegt soms dat hij zich niet zichzelf voelt.

Veel mensen die een delier hebben gehad kunnen zich er later weinig van herinneren.

Hoe lang een delier duurt, hangt erg af van de oorzaak. Zo kan door behandeling van een blaasontsteking een delier soms binnen een paar dagen verdwijnen.
Bij ouderen kan het herstel na een delier wel eens tegenvallen. Soms blijft iemand verward of vergeetachtig.

De behandeling en verzorging
De medische behandeling richt zich vooral op het wegnemen van de lichamelijke oorzaken van de delier. Soms is iemand zo in de war of angstig dat de arts voor even Haldol of een ander antipsychoticum voorschrijft. Dit werkt vaak goed tegen verwardheid, maar moet vanwege de bijwerkingen niet lang gebruikt worden; liefst maximaal 1 week. *) Soms schrijven artsen tijdelijk ook slaappillen voor om een patiënt met een delier te kalmeren.

Goede verzorging bij delier gaat vooral over rust en veiligheid. Iemand met een delier voelt zich vaak het veiligst in zijn eigen vertrouwde omgeving. U kunt iemand met een delier helpen door voor rust te zorgen en bij hem/haar te blijven. De belangrijkste tips:

• Zorg voor rust.
• Laat iemand met een delier zo min mogelijk alleen. Zorg dat er steeds vertrouwde (het liefst rustige) familieleden, vrienden of buren aanwezig zijn. Zorg dat er niet te veel mensen tegelijk bij hem/haar zijn.
• Zorg voor een normaal dag/nacht ritme: ’s nachts slapen en overdag opstaan en bewegen als dat kan.
• Bied steeds herkenningspunten uit de werkelijkheid aan, zoals een klok, een kalender en foto's. Vertel zo nodig regelmatig welke dag het is, hoe laat het is, wie u bent en waar u bent.
• Spreek in korte, eenvoudige zinnen en stel korte, eenvoudige vragen.
• Als iemand bang is voor dingen die hij denkt te voelen of te zien (die u zelf niet voelt of ziet), toon dan begrip. Zeg niet dat het onzin is. Ga geen discussie aan, maar toon begrip en leg uit hoe ú de werkelijkheid ziet. Probeer met uw stem en houding rust en kalmte over te dragen.
• Wek geen achterdocht door te fluisteren of kamers op slot te doen.
• Probeer er voor te zorgen dat de persoon genoeg drinkt, gezond eet en zijn/haar medicijnen volgens voorschrift inneemt.
• Zorg dat een bril of een gehoorapparaat gebruikt wordt en ook op de juiste manier.
• Zorg voor goede verlichting (overdag gordijnen open, 's nachts bedlampje of sluimerverlichting).

Meer lezen?

De NHG-Standaard Delier

NHG informatie en advies over delier voor familie

Nieuwe richtlijn voor antipsychotica

Brochure Delier voor mantelzorgers - van de gezamenlijke ouderenbonden