Antipsychotica en het risico op een herseninfarct

Door Nanda de Knegt - Redactioneel - 24-09-2008

Ouderen met dementie krijgen vaak antipsychotica om gedragsproblemen te verminderen. Maar hoe zit het met de bijwerkingen van dit medicijn? Antipsychotica verhogen het risico op een herseninfarct, tijdens de eerste paar weken van het gebruik. Dat ontdekten Nederlandse onderzoekers.

Doel van het onderzoek
Antipsychotica zijn medicijnen met bijwerkingen. Eén daarvan is een verhoogd risico op een herseninfarct. In dit onderzoek is gekeken naar het risico op een herseninfarct bij ouderen met dementie die antipsychotica gebruiken. Vooral het verband tussen de duur van het antipsychotica - gebruik en het ontstaan van een herseninfarct werd bekeken.

Aanpak
De onderzoekers legden vast wanneer de ouderen met dementie antipsychotica gebruikten (in het verleden, recentelijk, nu) en hoe lang en hoeveel zij gebruikt hadden, tot het ontstaan van het herseninfarct. Ze keken of er andere risicofactoren voor een herseninfarct aanwezig waren. Daarna vergeleken zij de ouderen met een herseninfarct met de controlepersonen zonder herseninfarct. Er is vooral gekeken naar het effect van de periode waarin antipsychotica werd gebruikt.

Conclusie
Ouderen die antipsychotica gebruikten, hadden in het begin tien keer zoveel kans op een herseninfarct dan ouderen die geen antipsychotica gebruikten. Daarna nam het risico af. Na drie maanden was het risico van gebruikers hetzelfde als het risico van niet-gebruikers.
Langdurig antipsychotica - gebruik leidt niet tot een verhoogd risico op een herseninfarct. Alleen in de beginfase van inname van antipsychotica is het risico op een herseninfarct sterk verhoogd. Daarom moet vooral in de eerste weken van de behandeling met antipsychotica goed gelet worden op de gezondheid van de gebruiker. Een vooronderzoek naar risicofactoren bij de gebruiker kan aangeven of het gebruik van antipsychotica te grote risico’s met zich meebrengt.
Verder onderzoek naar de effecten van antipsychotica is noodzakelijk om nadelige gevolgen voor de gezondheid te verminderen.

Details over het onderzoek
Deelnemers
In Nederland is een databestand waar apotheken en ziekenhuizen bij zijn aangesloten. De onderzoekers konden hierin zien wie antipsychotica gebruikten of gebruikt hadden. Uit dit bestand werden personen geselecteerd van minstens 50 jaar en die met tussen 1986 en 2003 met het gebruik van antipsychotica zijn begonnen. Hiervan bleken 518 personen in het ziekenhuis opgenomen te zijn geweest voor een herseninfarct. Voor elk van deze personen zochten de onderzoekers aselect vier controlepersonen. Deze waren vergelijkbaar wat betreft sekse en leeftijd, maar hadden geen herseninfarct gehad.
Uiteindelijk bestond de groep met een herseninfarct uit 518 personen en de controlegroep uit 2030 personen. De gemiddelde leeftijd van de groepen was 76 jaar.

Kwaliteit
Sterke punten van dit onderzoek zijn:

• grote steekproef, namelijk 518 ouderen met herseninfarct en 2030 gezonde ouderen;
• gebruik van controlegroep, gelijkgesteld wat betreft leeftijd en sekse.

Beperkingen van dit onderzoek zijn:

• meting zijn niet blind: bekend welke ouderen een herseninfarct hadden en daarbij zijn controlepersonen gezocht;
• er is geen interventie; het onderzoek is een beschrijving en vergelijking vanuit een bestaand databestand

Bron
Risk of cerebrovascular events in elderly users of antipsychotics.
Nederland; B.C. Kleijer, R.J. van Marum, P.A.F. Jansen, W. Knol en E.R. Heerdink; 2008

Eindredactie: Naomi Aanstoot