Antidepressiva bij dementie: zinloos en gevaarlijk

(artikel eerder gepubliceerd op 27 mei 2013) - Redactioneel - 11-02-2016

Geneesmiddelen die depressies moeten tegengaan blijken geen aantoonbaar effect te hebben bij dementerende ouderen. Daarbij leiden ze bij hen wel tot ernstige bijwerkingen en risico’s, waaronder valrisico en botbreuken.

Dit blijkt uit twee literatuurstudies van EPHOR, expertisecentrum pharmacotherapie bij ouderen. EPHOR zette in 2012 alle onderzoeken naar antidepressiva op een rij, om te kijken wat er bekend is over de werking ervan bij kwetsbare ouderen. Want zoals bekend, werken medicijnen bij ouderen vaak anders dan bij andere groepen. 

Gevaarlijk

Een duidelijke conclusie uit de studie is dat er geen documentatie gevonden is die aantoont dat dementerende ouderen baat hadden bij de voorgeschreven antidepressiva. Sommige studies lieten zelfs zien dat de antidepressiva bij deze groep helemaal niet werkten. Voor andere kwetsbare ouderen is beperkt aangetoond dat ze bij hen wel werken. Deze conclusies gelden voor zowel de eerste generatie antidepressiva (tricyclische antidepressiva, kortweg TCA's) als de tweede generatie antidepressiva die sinds de jaren tachtig op de markt zijn (serotonineheropnameremmers (SSRI’s) en aanverwante antidepressiva).

De mogelijke bijwerkingen van antidepressiva blijken daarentegen talrijk en, zeker voor ouderen met dementie, ernstig. Ze zijn het ergst bij de TCA’s. De bijwerkingen leiden onder meer tot groot risico op vallen en botbreuken.
 

Bijwerkingen

Bijwerkingen van TCA’s kunnen zijn: misselijkheid, duizeligheid, droge mond, concentratiestoornissen, verwardheid, versuffing, plotselinge bloeddrukdaling en hartritmestoornissen. TCA’s verdragen zich niet met bloeddrukverlagende middelen en alcohol. TCA's zijn ook af te raden voor patiënten met cardiovasculaire aandoeningen, prostaatvergroting en een slecht werkende lever. Een overdosis TCA kan al snel dodelijk zijn.
De meest voorkomende bijwerkingen van SSRI’s zijn maagdarmklachten (zoals misselijkheid, diarree en obstipatie), droge mond, zweten, seksuele stoornissen, gewichtstoename of gewichtsafname, hoofdpijn, agitatie, slapeloosheid of slaperigheid, duizeligheid, versuffing, bloedingen, spierzwakte, tremoren en andere  bewegingsstoornissen.

Literatuurstudie

In de literatuurstudie werd gekeken naar de meest voorgeschreven antidepressiva. Van de TCA’s zijn dat: Amitriptyline, Clomipramine, Dosulepine, Doxepine, Imipramine, Maprotiline, Nortriptyline.  Van de tweedegeneratie middelen zijn dat: SSRI's: Citalopram, Escitalopram, Fluoxetine, Fluvoxamine, Paroxetine en Sertraline. NSRI's: Duloxetine, Venlafaxine en van de overige antidepressiva: Mirtazapine, Trazodon.

De onderzoekers selecteerden publicaties over klinische onderzoeken naar de werking van deze antidepressiva bij ouderen uit de databases Pubmed en Cochrane, in het Nederlands, Duits en Engels. Rapportages in andere talen werden meebetrokken wanneer er een Engelse samenvatting beschikbaar was.

Bron: Ephor

Meer weten:

• Lees het rapport  ‘Serotonine heropnameremmers en andere tweede generatie antidepressiva'
• Lees de publicatie 'Tricyclische antidepressiva bij kwetsbare ouderen’ 

Folder

Bestel de folder ‘Leven met dementie; er kan meer dan je denkt’, met praktische tips, of download hem als pdf.