Handvatten voor omgaan met apathie

Redactioneel - 17-05-2022

Wetenschappers van verschillende universiteiten sloegen de handen ineen om iets te doen aan onnodige apathie van mensen met dementie. Ze ontwikkelden samen een rijke toolbox met als titel ‘Samen in Actie bij Apathie’ (SABA).

Ongeveer de helft van de mensen met dementie krijgt te maken met apathie. Apathie is te herkennen aan verlies van initiatief, minder spontaan gedrag, en minder interesse hebben in activiteiten en sociaal contact en minder uiten van emoties. Apathie heeft negatieve gevolgen voor de zelfstandigheid, de gezondheid, het overlijdensrisico en de levenskwaliteit in algemene zin. 

Een zinvolle dag invulling kan bijdragen aan het welbevinden. Maar voor mensen met apathie is dit moeilijk: ze hebben anderen nodig om dit te realiseren. Omgaan met apathie bij mensen met dementie kan bovendien lastig zijn voor naasten en zorgverlener. Om hen te ondersteunen is er de SABA toolbox. 

De SABA toolbox

Deze toolbox bestaat uit de volgende materialen:

• Een folder voor naasten, vrijwilligers of medewerkers wonen en welzijn, over wat apathie is en hoe je het kunt opmerken.
• Een animatie over wat apathie is, wat de gevolgen zijn voor het contact met elkaar en hoe je er mee om kunt gaan.
• Het Plezierige Activiteiten Plan Apathie (PAP-A), waarmee naasten en zorg/welzijnsmedewerkers samen afspreken hoe ze apathie voor een individuele bewoner gaan onderbreken.
• Een Activiteitenblad Apathie: een lijst met voorbeelden van activiteiten die je samen met bewoners kunt doen om apathie te onderbreken.
• Een Praatplaat Apathie als gespreksleidraad voor zorgverleners om apathie op te merken, te onderzoeken en te onderbreken.
• Een Handreiking Bewonersbespreking: waarmee medewerkers zorg en welzijn –samen met de psycholoog in gesprek gaan over apathie bij een bewoner met dementie.
• Een e-module ‘Wat is apathie?’: een interactieve thema-les om de kennis over apathie te vergroten.
• Een e-module ’Actieve Tijd‘ met informatie en praktische tips om contact te maken met mensen met dementie en apathie en om samen activiteiten te ondernemen.
• De PowerPoint presentatie ‘Organisatie Wijs’ om SABA in een organisatie te introduceren en te presenteren aan een project- of managementteam of aan een deelnemende afdeling.
• De handreiking implementatie, ontwikkeld op basis van praktijkervaringen. De handreiking bevat handvatten om SABA in een organisatie in te voeren.
• Het nog te publiceren overzicht implementatie strategieën kan een organisatie ondersteunen om gerichte implementatie strategieën te kiezen om aan de slag gaat met de implementatie van SABA. Komt ook tezijnertijd beschikbaar via de tools-pagina van SABA.

Totstandkoming en financiering

SABA is ontwikkeld in een actieonderzoek: bewoners, naasten en zorgmedewerkers van de zorgorganisaties Archipel en de Zorgboog hadden een grote rol. In interviews en groepsgesprekken is in kaart gebracht wat er moeilijk is in het omgaan met apathie bij mensen met dementie en wat helpend is. Gezamenlijk hebben ze een eerste versie van SABA ontwikkeld, getest, geëvalueerd en aangepast tot de huidige versie. Wil je meer informatie over de totstandkoming? Kijk dan op de projectpagina van SABA.

BRON: Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON) Hier vindt u alle materialen overzichtelijk op een rij.