Medicijnen tegen gedragsproblemen werken vaak niet

Eline Brekelmans - Redactioneel - 29-08-2009

Antipsychotica ('rustdruppels') worden vaak gebruikt bij mensen met dementie die gedragsproblemen vertonen. Maar wat ontdekten Nederlandse onderzoekers? De ernst van de gedragsproblemen neemt vaak juist toe na antipsychotica.

Antipsychotica effectief?
Antipsychotica worden vaak gebruikt tegen gedragsproblemen van ouderen met dementie. Maar zijn deze medicijnen wel effectief? Hebben ouderen met dementie inderdaad minder last van gedragsproblemen als ze antipsychotica gebruiken? En wat gebeurt als ze ermee stoppen? Nederlandse onderzoekers keken naar het verloop van de gedragsproblemen van verpleeghuisbewoners met dementie die werden behandeld met antipsychotica.

Aandacht zoeken
Tijdens de behandeling van de verpleeghuisbewoners met dementie nam de ernst van de meeste gedragsproblemen juist toe bij bijna de helft van de patiënten (47 procent). De verpleeghuisbewoners gingen bijvoorbeeld meer aandacht zoeken. Dit deden ze door vragen vaak te herhalen of door erg negatief te zijn. Ook konden de bewoners minder goed hun aandacht ergens op richten, hun aandacht minder goed vasthouden, en minder goed verdelen. Slechts één op de zes bewoners toonde verbeteringen.
 

Eén op de vier
Na minstens drie maanden van behandeling nam bij één op de vier deelnemers de ernst van de gedragsproblemen af. Bij iets meer dan de helft van de deelnemers (53 procent) werden de gedragsproblemen erger. Deelnemers met ernstige gedragsproblemen toonden vaker een vooruitgang dan de deelnemers met milde gedragsproblemen.

68 procent
Nadat er was gestopt met de antipsychotica, bleven de gedragsproblemen hetzelfde of namen af bij 68 procent van de bewoners. Om precies te zijn had 30 procent van hen minder last van gedragsproblemen, 38 procent bleef in dezelfde mate last hebben van gedragsproblemen, en bij 32 procent nam de ernst van de gedragsproblemen toe.
Zes maanden nadat er was gestopt met de antipsychotica werden de gedragsproblemen erger bij meer dan één derde van de deelnemers. De meerderheid had in dezelfde mate of minder last van gedragsproblemen nadat er was gestopt met het gebruik van antipsychotica.

Beperkt effect
De onderzoekers concluderen dat het gebruik van antipsychotica voor gedragsproblemen van verpleeghuisbewoners met dementie een beperkt effect hebben. Dokters moeten daarom terughoudend en gereserveerd zijn met het voorschrijven van antipsychotica voor gedragsproblemen. Toch wijzen de onderzoekers er wel op dat het gebruik van antipsychotica niet moet worden verboden. Het gebruik van antipsychotica kan voor bepaalde groepen patiënten met specifieke gedragsproblemen wel effect hebben.

Details over het onderzoek.
In totaal zijn 556 ouderen met dementie onderzocht. Het effect van een behandeling met antipsychotica op gedragsproblemen werd bekeken door de kenmerken van de patiënt voor, tijdens, en na de behandeling met elkaar te vergelijken. De ‘Dutch Vrije Universiteit Resident Assessment Instrument Database’ (VURAIDB) werd hiervoor gebruikt. Dit is een databank met meer dan 40.000 metingen van meer dan 10.000 verpleeghuisbewoners in Nederland. Het gedrag van de verpleeghuisbewoners werd gemeten met de ‘Challenging Behaviour Profile’.

Aan het onderzoek zitten ook beperkingen. Zo is het een beschrijvende studie. Hierdoor kun je niet bewijzen dat bewoners het beter of slechter deden vanwege de behandeling met antipsychotica. Er is ook geen controlegroep gebruikt. Hierdoor kun je niet vaststellen welke veranderingen er zouden plaatsvinden zonder behandeling. Je kunt dus ook geen uitspraak of voorspelling doen over de mate van gedragsproblemen bij een behandeling zonder antipsychotica.

Bron
The couse of behavioral problems in elderly nursing home patients with dementia when treated with antipsychotics;
B.C. Kleijer, R.J. van Marum, A.C.G Egberts, P.A.F. Jansen, D. Frijters, E.R. Heerdinks, M. Ribbe;
International Psychogeriatics; 1-10, 2009
Nederland

Meer lezen over dit onderwerp?
In de kennisbank van onze website kun je meer artikelen lezen over medicatie bij dementie en het gebruik van antipsychotica. Lees bijvoorbeeld: Dr. Rob van Marum 'Geen pillen, maar scholing' of Stoppen met antipsychotica vaak betere oplossing.