Mag het zoveelste koffiekopje breken?

Redactioneel - 22-02-2016

Met het project ‘Vrijheid en veiligheid bij dementie’ willen Alzheimer Nederland, IDé – Innovatiekring Dementie en LOC Zeggenschap in zorg het gesprek over de dagelijkse dilemma’s in de zorg bevorderen. Tijdens de Geriatriedagen in Den Bosch trapte gespreksleider Hugo van Waarde in een zaal vol betrokken professionals af.

Mensen met dementie kampen met verdriet en frustratie als ze door hun ziekte vrijheid moeten inleveren. Aan de andere kant worstelen zorgprofessionals en mantelzorgers regelmatig met de vraag hoe voor voldoende veiligheid te zorgen. Zijn er oplossingen die de vrijheid niet aantasten? Waar loop je tegen grenzen aan?

Volgens Hugo van Waarde, verplegingswetenschapper en gespreksleider van de  dialoogbijeenkomsten ‘Vrijheid en veiligheid bij dementie’, vraagt de zorg voor iemand met dementie individueel maatwerk. Het begrijpen van iemands gedrag, in plaats van het te willen beheersen, is daarbij heel belangrijk.

Dilemma’s aanpakken

Toch weet ook Van Waarde uit ervaring dat dat niet altijd even makkelijk is. Elke organisatie kampt  met dilemma’s over vrijheid en veiligheid. En deze kunnen volgens hem het beste aangepakt worden door het delen van inzichten en de durf om anders te denken.

In een zaal gevuld met betrokken zorgprofessionals deelt Van Waarde zijn ervaringen over werken met mensen met dementie die hij aanvult met informatieve filmpjes. Hij nodigt de deelnemers vervolgens uit om hun eigen verhalen te vertellen. Waarom zijn ze bij de bijeenkomst? Wat gaat er in hun eigen praktijk al goed? Waar liggen uitdagingen? Na een korte aarzeling ontstaan er levendige gesprekken.

Belang van samenwerken

Een arts benadrukt dat samenwerken het sleutelwoord is. Volgens hem is het belangrijk dat binnen de hele organisatie overeenstemming is over het beleid. En dat er goed wordt gecommuniceerd over de behoeften van de individuele patiënt. Een andere deelneemster benadrukt het belang van een sterk sociaal netwerk om iemand met dementie heen.  

De aanwezigen zijn het eens over de belangrijke rol van naasten. Een partner die bang is om zelf te vallen, zal geneigd zijn tot vergaande maatregelen om de ander te beschermen. En iemand die zich niet druk maakt om het zoveelste kopje dat breekt, zal veel ruimte en vrijheid kunnen bieden. “Onze rol als professionals moet hierom verschuiven naar meer coaching”, stelt een arts vast die zich richt op thuiswonende mensen met dementie.

De opzet van de bijeenkomst zorgt ervoor dat de aanwezige zorgprofessionals makkelijk hun vragen en onzekerheden delen. “Wat doe je als een bewoner al verschillende keren gevallen is en je hem wilt behoeden voor een nieuwe val en het breken van zijn heup?” “Dat had ik ook”, zegt een ander, “maar wij hebben gezien dat veel mensen herhaaldelijk kunnen vallen zonder iets te breken en dat die onfortuinlijke gebroken heup vaak juist voorkomt bij mensen die niet eerder vielen”. Een arts vertelt dat in zijn ziekenhuis bij delier geen fixatie meer wordt ingezet. “Maar het blijft telkens weer een zorg om bijvoorbeeld te voorkomen dat een patient de slangen eruit trekt”, zegt hij. “Wij laten in dit soort situaties familie op de kamer intrekken”, vertelt een andere arts.

Meer handelingsperspectief

De dialoog zoals deze ochtend is ontstaan, is voor de initiatiefnemers Alzheimer Nederland, IDé – Innovatiekring Dementie en LOC Zeggenschap in zorg het doel van het nieuwe project ’Vrijheid en veiligheid bij dementie’. Volgens hen krijgen zorgprofessionals en mantelzorgers hierdoor meer handelingsperspectieven om mensen met dementie meer vrijheid en zelfbeschikking te bieden.

Hugo van Waarde: “een bijeenkomst als deze helpt instellingen echt. Bij een van de  zorgorganisaties waar we een pilot hielden, werden onmiddellijk nieuwe oplossingen ingezet”.

Organisaties die in hun eigen omgeving de dialoog willen starten, kunnen op de website www.vrijheidenveiligheid ook een bijeenkomst regelen. Open of besloten voor een kleine kring. Belangstellenden kunnen zich op dezelfde site aanmelden om een dialoogbijeenkomst bij te wonen.