Delier: wees er bedacht op

Door: Elly Duijf - Redactioneel - 10-06-2010

‘Acute dementie’ werd het in de volksmond ook wel eens genoemd; een delier. Maar dat is het niet. Een delier is een plotseling optredende ernstige verwardheid als gevolg van een lichamelijk probleem, zoals een ontsteking, breuk, of tekort aan vocht of voeding. Ouderen zijn daar kwetsbaar voor. Zeker bij dementie. Thuis, in het ziekenhuis en het verpleeghuis. Maar er is wat tegen te doen.
 

Een delier is een traumatische ervaring voor degene die het meemaakt. Ook voor de directe naasten. Als het niet tijdig wordt ontdekt kunnen de gevolgen ernstig zijn, mensen kunnen er zelfs aan overlijden. Op eenvoudige wijze kan een deel van de delieren worden voorkomen of kan de duur en de ernst ervan worden verminderd.
 
Wat kunnen naasten doen?

• Oplettend zijn op dingen waarvan bekend is dat ze een delier kunnen veroorzaken (zie inleiding)
• Kwetsbare ouderen begeleiden bij ziekenhuisopname; zeker als er sprake is van geheugen- en orientatieproblemen of dementie. Mee naar de operatiekamer, opvang op de Recovery en begeleiding naar de eigen kamer. Daarna alert zijn op delierverschijnselen en preventief de benodigde zorg bieden (dezelfde als wanneer er sprake is van delier: zie hieronder)
• Heeft iemand een delier;  zorgen dat de oorzaken worden weggenomen en speciale zorg bieden om de delier te verminderen en bekorten:
  • Laat iemand zo min mogelijk alleen; zeker als hij angstig is. Blijf eventueel slapen
  • Zorg voor voldoende eten en drinken
  • Plaats een klok en een kalender binnen iemands gezichtsveld
  • Praat over bestaande personen en gebeurtenissen
  • Probeer niet te veel in te gaan op de beelden die iemand ziet, maar toon wel begrip voor de angst die deze veroorzaken
  • Als iemand tijdens het delier een helder moment heeft, vertel dan dat hij lichamelijk ziek is en daardoor angstig en in de war. Leg uit dat het tijdelijk is en dat het overgaat.
  • Zorg ’s nachts voor gedempt licht in de slaapkamer
  • Probeer fixeren te voorkomen, antipsychotica voor een korte duur kunnen helpen
  • Geef als de periode van delier voorbij is, uitleg
• De meeste verpleeg- en ziekenhuizen zijn er nog niet aan gewend dat naasten blijven slapen, maar bespreek de mogelijkheden. Ook de zorgverleners zullen uiteindelijk alleen maar baat hebben bij de extra zorg. Denk mee over oplossingen en bied bijvoorbeeld aan om zelf een veldbedje mee te nemen.

Delierverschijnselen

• Verminderd besef van de omgeving
• Niet goed kunnen concentreren of de aandacht naar iets verplaatsen
• Onlogisch en onsamenhangend denken
• Onsamenhangend spreken of nauwelijks meer praten
• Wisselende geheugenstoornissen
• Gedesorienteerd zijn; niet meer weten welke dag het is, of waar men is
• Dingen zien die er niet zijn
• Bekenden niet meer herkennen
• Onrustig of juist apathisch zijn
• Snelle en onvoorspelbare stemmingswisselingen hebben
• Er is altijd sprake van een verstoord slaap- waakritme

De gezamenlijke ouderenbonden schreven een handzame informatiebrochure over delier. De inhoud van deze brochure ('Dokter, waarom is mijn man opeens zo in de war?') is verwerkt in dit artikel.

Meer lezen?
De ouderenbonden hebben een praktische folder gemaakt. Deze vindt u hier.  Bent u geïnteresseerd in het hele onderzoeksrapport? Dat vindt u hier.

De brochure is te bestellen door te mailen naar of door te bellen naar 038-4225588. Ook nuttig voor zorgprofessionals!