Nieuwe richtlijn voor antipsychotica!

Door: IDé redactie - Redactioneel - 21-02-2013

Antipsychotica: hoe effectief of schadelijk zijn ze voor kwetsbare ouderen? De medicijnspecialisten van EPHOR brachten de laatste inzichten bij elkaar, met duidelijke conclusies en adviezen.

Antipsychotica zijn bedoeld voor de behandeling van schizofrenie. Maar in de ouderenzorg worden ze ook ingezet tegen delier en tegen probleemgedrag bij dementie. Probleemgedrag bij ouderen met dementie is een breed begrip:  dwalen, slapeloosheid, agitatie, agressie, roepgedrag, eetstoornissen, seksuele ontremming etc. In deze studie is alleen gekeken naar de werking van antipsychotica op agressie, agitatie en psychosen.
De vraag is: werken ze en hoe zit het met de bijwerkingen? Ephor zette de laatste inzichten op een rij en trekt conclusies.

Conclusie en aanbevelingen
1.    Antipsychotica hebben ernstige bijwerkingen. Alleen gebruiken als andere oplossingen niet voldoende   werken. Altijd zo kort mogelijk, liefst max 1 – 2 weken.

2.    Wat betreft de werkzaamheid, is er is alleen bewijs voor de volgende middelen:   
a.    Tegen delier: haloperidol, risperidon en olanzapine
b.    Tegen agressie: haloperidol, risperidon en aripiprazol
c.    Tegen agitatie: aripiprazol en olanzapine
d.    Tegen psychose: risperidon

3.    Vanwege de bijwerkingen worden de volgende middelen geadviseerd:
a.    Tegen delier: haloperidol of risperidon
b.    Tegen agressie: bij Alzheimer risperidon, bij andere dementievormen ook haloperidol
c.    Tegen agitatie: aripiprazol (wel met enige terughoudendheid vanwege de beperkte ervaring en de lange halfwaardetijd).
d.    Tegen psychose: risperidon
e.    Bij de  ziekte van Parkinson of Lewy Body Dementie zijn de bijwerkingen van alle antipsychotica dusdanig dat ze niet voorgeschreven moeten worden. Alleen Clozapine zou eventueel kunnen, maar daarvan is de werking niet zeker.

Bijwerkingen en risico’s van antipsychotica
De meest voorkomende bijwerkingen zijn:  slaperigheid, concen¬tratiestoornissen, verwardheid, duizeligheid, slecht zien, plotselinge bloeddrukdaling, bewegingsstoornissen, parkinsonisme, maagdarmklachten zoals misselijkheid, diarree en obstipatie,

Bij bepaalde aandoeningen is met sommige antipsychotica extra voorzichtigheid geboden: suikerziekte, epilepsie, hartproblemen, verhoogd vetgehalte in het bloed, droge ogen, droge mond, vergroting van de prostaat, trombose, zwakke lever, zwakke nieren.

Antipsychotica geven risico op hersenbloeding, longontsteking en vroegtijdig overlijden

Clozapine is het minst veilig, de andere antipsychotica verschillen niet duidelijk.

Over EPHOR
Ephor (voluit ‘Expertisecentrum pharmacotherapie bij ouderen’) zet zich in voor een betere farmaco- therapeutische behandeling van ouderen. Ephor is mogelijk gemaakt door een subsidie van ZonMw.
Het kernteam bestaat uit: Dr. P.A.F. Jansen,  Prof. Dr. J.R.B.J. Brouwers,  Prof. Dr. A.C.G. Egberts, Prof. Dr. F.M. Haaijer-Ruskamp, Dr. R.J. van Marum en Dr. E.N. van Roon.
EPHOR publiceert permanent de nieuwste inzichten over psychopharmaca, polyfarmacie en andere thema’s die belangrijk zijn voor kwetsbare ouderen. Zie hier meer informatie over EPHOR.

Lees hier het EPHOR antipsychoticarapport.