Leren omgaan met 'probleemgedrag'

Door: Stella Braam - Redactioneel - 22-07-2008

Moet je mensen met dementie die lastig gedrag vertonen, dempen met medicijnen? Liever niet, zeggen ook de artsen Dr. Rob van Marum en Dr. Sytse Zuidema. Te vaak wordt gegrepen naar rustgevende medicatie, terwijl er alternatieven zijn.

Vooral het toedienen van antipsychotica bij dementerenden is een doorn in het oog van Rob van Marum, klinische geriater en klinisch farmacoloog, en verpleeghuisarts Sytse Zuidema. De bijwerkingen zijn talrijk en het effect beperkt. Begin 2008 doen beide deskundigen van zich spreken. Rob van Marum in een interview op deze website: ‘Geen pillen, maar scholing’ Sytse Zuidema doet dat in diverse media, nadat hij in februari 2008 aan de Radboud Universiteit in Nijmegen op dit thema promoveerde met zijn proefschrift ‘Neuropsychiatric symptoms in Dutch nursing home patients with dementia’ 

Proefschrift Zuidema

Sytse Zuidema onderzocht in Nederland 1452 verpleeghuisbewoners op 59 PG-afdelingen. Hij stelt vast dat 80 procent van de dementerenden ‘probleemgedrag’ vertoont, zoals onrust, angst of agressie. Ruim tweederde krijgt hiervoor medicijnen: 37% een antipsychoticum, 27% een antidepressivum, 16% een angstremmer en 15% een slaapmiddel.

Maar het gebruik van antipsychotica verschilt sterk per afdeling: variërend van 7% tot 66 % ! Zuidema onderzocht niet hoe dat komt. Maar de hoge percentages doen vermoeden dat het deels onmacht van het personeel is, zegt hij in De Volkskrant van 2 februari. De optredende versuffing is soms een uitkomst als een dementerende bewoner moeilijk te hanteren is.

Terughoudend met medicijnen

Rob van Marum en Sytse Zuidema komen met hetzelfde advies. Artsen moeten terughoudender zijn met het voorschrijven van antipsychotica. Als ze al voor deze medicijnen kiezen, moeten deze zo snel mogelijk weer worden afgebouwd. Het sleutelwoord heet scholing: leer om te gaan met ‘probleemgedrag’. Neem kennis van alternatieven, zoals belevingsgerichte begeleiding en muziektherapie.

Ook in de nieuwe richtlijn van de Nederlandse Vereniging van Verpleeghuisartsen (NVVA) die deze zomer verschijnt, wordt terughoudend gebruik van antipsychotica gepredikt. Sytse Zuidema in De Volkskrant: ‘Verzorgenden moeten leren omgaan met probleemgedrag. Ze moeten ook beseffen dat hun eigen manier van doen invloed heeft.'

Alternatieven

Brits onderzoek onderschrijft de stelling van Zuidema en van Marum. Meer aandacht en goede communicatie doet het gebruik van neuroleptica afnemen. Zie: Scholing personeel: antipsychotica halveert.

CBO richtlijn

Het effect van antipsychotica  is gering, en de kans op bijwerkingen is aanzienlijk, ook al na gebruik van enkele weken. Dat zegt de CBO richtlijn ‘Diagnostiek en medicamenteuze behandeling van dementie’ (2005). Lees meer op blz 108.
CBO Richtlijn Diagnostiek en Medicamenteuze behandeling van Dementie