Houd voor de zelfredzaamheid spieren, balans en botten sterk
Redactioneel - 06-09-2022
Lichamelijke beweging is belangrijk voor de algehele fysieke gezondheid en zelfredzaamheid. Maar ook voor de mentale gezondheid: de cognitie (denkvermogen en geheugen), nachtrust en emotionele stemming. Lichamelijke beweging is hierom een van de peilers van gezondheidspreventie voor jong en oud. En voor mensen met dementie de peiler van hun fysieke en cognitieve zelfredzaamheid.
Als spieren, balans en botten niet in conditie gehouden worden, verzwakken ze snel. Naarmate de leeftijd en de dementie vorderen, wordt herstel van wat verloren ging steeds lastiger. ‘Use it or lose it’.
Geringe spierkracht vergroot het valgevaar, en met zwakke botten leidt een val snel tot een breuk en immobilisatie. Bij een kwetsbare fysieke en cognitieve gezondheid is het daarna moeilijk om weer conditie op te bouwen.
Richtlijn bewegen
Het advies van de Gezondheidsraad is:
- veel stilzitten voorkomen;
- wekelijks minstens 2,5 uur matig intensief bewegen (licht verhoogde hartslag);
- waarvan minstens 2x met activiteiten die spieren, botten en balans versterken;
- dit over meerdere dagen in de week verspreiden.
Specifiek voor mensen met dementie komen uit diverse onderzoeken de volgende conclusies naar voren:
- bewegen is goed voor het cognitief functioneren en voor de lichamelijke conditie;
- zet in op activiteiten die iemand leuk vindt;
- gebruik de dagelijkse levensverrichtingen om te bewegen;
- beweeg liever vaker en korter, dan minder vaak en langer per keer;
- combineer telkens verschillende vormen van bewegen: duurtraining voor conditie, oefeningen voor de been- en armspieren en balans.
Lees meer over bewegen bij dementie op de website van het Kenniscentrum Sport & Bewegen
Veel onderzoeken laten zien dat het belangrijk is om ook tijdens en na een ziekbed te bewegen en zo snel mogelijk de beweegadviezen (weer) op te pakken. Lees: ‘Functieverlies na ontslag uit ziekenhuis beter aanpakken’
Richtlijn valpreventie
Gemiddeld elke vijf minuten belandt er een 65-plusser door een valongeval op de Spoedeisende Hulp, en jaarlijks leidt dat tot zevenduizend ziekenhuisopnames. Herstel naar het oude niveau is voor ouderen moeilijk, en veel ouderen zijn bang om opnieuw te vallen en gaan daardoor activiteiten mijden.
De belangrijkste aanbevelingen in de richtlijn voor valpreventie zijn:
- op de persoon afgestemde training van spieren en balans;
- voldoende daglicht;
- vitamine D suppletie op basis van de geldende professionele richtlijnen;
- alert zijn op:
- mogelijke instabiliteit bij het opstaan;
- niet op sloffen lopen, maar op (goede) schoenen;
- indien van toepassing bril dragen, en hoorapparaat;
- indien van toepassing zorgen dat loophulpmiddelen en domotica op maat zijn afgesteld, goed functioneren en dat de gebruiker wordt geholpen om ze goed te hanteren;
- kritisch kijken naar medicijnen die valrisico vergroten (zoals gedragsbeïnvloedende medicatie en medicijnen voor hart- en vaatproblemen);
- regelmatig - in ieder geval bij elke zorgplanbespreking - multidisciplinair een risico-inventarisatie uitvoeren en plan van aanpak opstellen;
- voor een veilige woonomgeving zorgen:
- goede gelijkmatige verlichting, ook bij opstaan in de nacht;
- herkenbare looproutes door markeringen, kleurgebruik etc.;
- veilig meubilair, zoals stoelhoogte die bij de persoon past;
- geen obstakels en drempels.
‘Lees hier de richtlijn 'Preventie van valincidenten bij ouderen’
Zie ook hun Infographic valpreventie voor ouderen.
Meer lezen? 'Vallen en breuken voorkomen door terughoudendheid met medicijnen'
Revalideren
Een wijdverbreid idee is dat mensen met gevorderde dementie niet zouden kunnen revalideren, na een heupoperatie bijvoorbeeld. Maar met een andere benadering kan méér dan vaak wordt gedacht. Met de methode ‘Foutloos leren’ bijvoorbeeld. En door verzorgenden en familie bij de revalidatie te betrekken.
Lees hier over revalideren bij dementie met methode 'Foutloos leren'
Lees hier het praktijkvoorbeeld 'Revalideren kan ook bij gevorderde dementie!'
Handreikingen
De afgelopen jaren publiceerden we een aantal praktische handreikingen voor zorgverleners, waaronder:
Combinatie van wandelen en krachtoefeningen werkt het best
Twee gidsen om bewegen te integreren in het dagelijks leven bij dementie
Methodiek ter Inventarisatie van Betekenisvolle Beweegvoorkeuren
Eenvoudige en leuke beweegprogramma’s
Praktische hulpmiddelen
De afgelopen jaren publiceerden we meerdere praktische hulpmiddelen, waaronder:
Niet meer getild worden, maar zelf opstaan met kleine ongelijke loopbrug
Heup-airbag helpt breuken voorkomen
Met een hometrainer interactief fietsen in eigen stad of omgeving
Sporten met de spelcomputer: leuk en gezond!
Basis van zorg voor vrijheid en veiligheid
 |
Dit artikel maakt deel uit van de serie artikelen Zorg voor levenskwaliteit bij dementie |