Oefentherapie belangrijk bij voorkomen vrijheidsbeperking

[Geactualiseerd op 09-09-2021] - Redactioneel - 28-08-2019

IDé zet zich in voor fixatievrije zorg voor mensen met dementie: zorg zonder onrustbanden, verpleegdekens, spanlakens en oneigenlijk gebruik van rolstoelgordels en -bladen. Al 117 woonzorgcentra beschikken over het Waarborgzegel Fixatievrije Zorginstelling. Valpreventie is de sleutel. Naast terughoudendheid met psychofarmaca en cardiovasculaire medicatie, vraagt dat m.n. dagelijks blijven lopen - zo lang dat kan - en liefst een paar keer per week ook wat balans- en krachtoefening, aldus de richtlijn ’Preventie van valincidenten bij ouderen’.*

Revalidatie

Een kritiek moment ontstaat bij ziekte of een operatie. Als bewegen dan niet wordt voortgezet, verzwakken spieren en balans heel snel. En revalidatie is voor mensen met gevorderde dementie vaak niet beschikbaar. Dat komt doordat mondelinge uitleg voor hen niet goed te volgen is en zij oefeningen vaak niet zelfstandig kunnen uitvoeren. Instellingen voor Geriatrische revalidatiezorg (GRZ) sluiten hen hierom uit. Verpleeghuizen zijn op hun beurt bij dementie niet echt gericht op revalidatie. Niet uit onwil, maar omdat daar historisch de focus niet ligt en omdat passende aanpakken ontbreken. Mensen met dementie belanden hierdoor na ziekte of operatie makkelijk in een rolstoel, met een plank of gordel om te voorkomen dat ze in een onbewaakt moment opstaan.

Oefentherapie bij dementie 

Twee ontwikkelingen kunnen helpen om wel een passende aanpak te ontwikkelen. De eerste is dat duidelijk is geworden dat het ook voor mensen met dementie mogelijk is om nieuwe dingen te leren. De methode Foutloos leren bij dementie, waar intussen al de nodige ervaring mee is, zou aangrijpingspunten kunnen bieden voor oefentherapie. De tweede ontwikkeling is dat er in de zorg en de samenleving als geheel het besef groeit dat kwaliteit van leven bij dementie vraagt om samenwerking. Hoogleraren Wilco Achterberg en Jos Schols pleitten er begin 2019 in JAMDA voor om revalidatie van kwetsbare ouderen multidisciplinair aan te pakken en er ook familie en vrijwilligers bij te betrekken. De cultuuromslag die dat vraagt is al gaande: tijd om de handen ineen te slaan!

Trippelstoel

Als herstel niet meer voldoende mogelijk is, biedt een trippelstoel aan mensen met dementie de mogelijkheid om zich toch zelfstandig voort te bewegen. Een rolstoelband of -blad kan ernstig valletsel voorkomen als iemand zich niet bewust is van zijn handicap en op onbewaakte momenten wil gaan lopen. Dat is natuurlijk wel een vorm van fixatie, met alle nadelige geestelijke en lichamelijke gevolgen van dien. Daarom: laat ook met een trippelstoel iemand, zolang het kan, dagelijks onder begeleiding op eigen benen staan en lopen. Zo behoudt diegene het vermogen om te staan bij de persoonlijke verzorging en kan hij/zij de wereld ook nog eens vanuit een ander gezichtspunt zien.

*) Zie ’Preventie van valincidenten bij ouderen’van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie e.a. (2017). Deze richtlijn is een herziening van de CBO-richtlijn Preventie van valincidenten bij ouderen uit 2004

Lees hier de jongste richtlijnen voor gezond bewegen bij dementie