De beleeftuin in Dordrecht: 'Het is raar dat dit zo bijzonder is'
door Elly Molendijk - Redactioneel - 16-12-2013
Stichting het Parkhuis in Dordrecht opende afgelopen september haar beleeftuin: “De Heerlyckheid van het Parkhuis”. Wat eens een saai grasveld was, werd door het enthousiasme van activiteitenbegeleidster Willy Schuurman in een half jaar tijd omgetoverd in een ervaringsplek. De bewoners van de zorginstelling kunnen de tuin met al hun zintuigen beleven: er is van alles om te horen, te zien, te ruiken, te proeven en te voelen.
Stimulans
Willy Schuurman was geschokt door het feit dat in Nederland een verpleeg- of verzorghuisbewoner gemiddeld maar zes minuten per maand buiten komt. Ze besloot daar wat aan te doen. De beleeftuin begon als een idee voor een moestuin, maar groeide in korte tijd uit van een idee op papier naar een fantastische beleeftuin met een zintuigprikkelende wandelroute.
Brede paden maken dat alle hoekjes goed toegankelijk zijn met de rolstoel. In het ene gedeelte worden groenten verbouwd, een ander stuk is voor de bloementuin. Er zijn rozenbogen, objecten van vroeger, ruimtes om te bewegen, plekjes om gewoon te zitten of te schilderen. Bewoners kunnen voelen, proeven en ruiken aan de planten. Achter de rolstoelvriendelijke kweektafels kunnen ze een handje helpen. Er is bovendien een theetuin waar de bezoekers na een tuinwandeling wat kunnen drinken of als dagbesteding zelf kunnen helpen. Regelmatig zijn er ook dieren te gast die de bezoekers kunnen verzorgen en aaien. Schuurman is nog druk bezig om sponsoring te vinden voor beweegtoestellen en muziekobjecten voor langs de wandelroute.
Om alles goed te laten verlopen is er hulp van vrijwilligers die (twee)wekelijks een handje toesteken in de thee- of moestuin. De tuin is het hele jaar toegankelijk, vooralsnog met een minimale bezetting van vier vrijwilligers in de middaguren. Zowel de bewoners van het Parkhuis als de bezoekers van de dagopvang en het ontmoetingscentrum kunnen van de tuin gebruik maken.
Succesfactoren
Het concept beleeftuin is niet nieuw, wat maakt de Heerlyckheid dan toch zo bijzonder? Volgens Schuurman is dat de combinatie van de beleeftuin met zorgvuldig uitgekozen inrichting en de 1 km lange wandelroute. Alle zintuigen van de bezoekers komen aan bod. Bovendien zijn er de vijf stimulerende elementen aanwezig: kinderen, dieren, muziek, beweging en buitenlucht. De beleeftuin is ingericht en wordt gebruikt op een manier die begrepen moet worden door het beschadigde brein. Dit draagt bij aan het gevoel van veiligheid. "Eigenlijk is het allemaal niet nieuw, maar de combinatie van alles bij elkaar maakt het succesvol. Je hoeft alleen maar te kijken en je ziet dat het de bewoners raakt. Regelmatig zie je iemand genieten met een stralend gezicht; iedereen wordt er enthousiast van. De reacties van familieleden zijn ook zó positief… Het is eigenlijk raar dat dit zo bijzonder is. Ik hoop dat we over een tijdje kunnen zeggen 'Weet je nog dat je vroeger bij een zorginstelling soms niet eens een beleeftuin had?'"
Borging
De ontwikkelingen zijn erg snel gegaan dit jaar, van concept naar uitvoering en openstelling. Nu de tuin winterklaar is (er zijn net 20.000 gedoneerde bloembollen van Bakker de tuin in gegaan) is het tijd om de zaken eens goed op een rijtje te zetten. Er is overleg met de directie over de borging van het project en de inpassing van de tuin in het leven van de bewoners en hun zorgplannen. De structurele toegankelijkheid moet nog geregeld worden: wie kan er zelfstandig van de tuin gebruikmaken en hoe zorg je ervoor dat de groep die van de tuin gebruik wilt maken zo groot mogelijk wordt? Tot nu toe kregen de meeste bezoekers assistentie van familie of vrijwilligers. Maar er wordt ook nagedacht om bijvoorbeeld ook het kantoorpersoneel van de instelling te stimuleren om dagelijks een kwartiertje te besteden aan het halen of brengen van bewoners naar de tuin. Daarnaast wordt er nagedacht over een 4-seizoenen-jaarplan met gepaste activiteiten in de beleeftuin, zoals zondagmiddagconcerten, een palingrokerij, een winterfair, groenonderhoud als dagbesteding.
Financiën
Het geld voor de tuin is tot nu toe binnengekomen via sponsoring. Schuurman heeft een aparte rekening geopend voor de beleeftuin, waarop donaties van bedrijven, familie en andere gulle gevers terechtkomen. Die rekening is alleen bedoeld voor dit project. Voor het managen van het project heeft Schuurman 2,5 dag per week gekregen. De directie ziet dat deze investering een heel positieve winst oplevert voor de sfeervolle ontmoetingsplek.
Mooi mens
Het is de bedoeling dat het concept van de Heerlyckheid overdraagbaar wordt gemaakt voor andere instellingen. "Dit project heeft zo'n positief effect op de bewoners, dat zou je iedere instellingsbewoner gunnen." De waardering beperkt zich niet alleen tot mensen met dementie. Willy Schuurman is voor het realiseren van de beleeftuin ondertussen al beloond met de publieksprijs in de verkiezing 'Mooi Mens 2013' van IZZ, die bijzondere zorgmedewerkers in het zonnetje zet. Daarnaast ontving ze ook de vrijwilligersprijs van de gemeente Dordrecht voor dit ambitieuze project.
Meer over de beleeftuin op de website zorgsuccessen.nl.
Een deeloverzicht van de beleeftuin:
