Aromatherapie vermindert onrust bij ernstige dementie

Door Mechteld van Kooi - Redactioneel - 25-08-2008

Het kruid Melissa vermindert onrust bij mensen met ernstige dementie. Dat blijkt uit onderzoek in Engeland. Ook leidt deze zogenoemde 'aromatherapie' tot minder sociale teruggetrokkenheid.

Wat was het doel van dit onderzoek?
Werkt aromatherapie als behandeling van onrustig gedrag bij mensen met ernstige dementie? Dat wilden de onderzoekers weten. Bij deze therapie wordt essentiële balsemolie gebruikt op basis van het kruid Melissa officinalis (citroenbalsem).

Resultaten
Minder onrustig gedrag
Bij meer dan eenderde van de ouderen met ernstige dementie vermindert de onrust. Vooral met betrekking tot rusteloosheid en schreeuwen zijn grote verbeteringen te zien. De placebobehandeling leidt bij ongeveer 10 procent tot een verbetering van onrustig gedrag.

Uit het onderzoek blijkt dat aromatherapie met Melissa essentiële balsemolie goed verdraagzaam is.

Let wel: twee patiënten die de actieve behandeling ondergingen en drie patiënten die de placebobehandeling ondergingen, kregen tijdens het onderzoek extra medicatie vanwege een toename van hun onrustige gedrag.

Kwaliteit van leven
Aromatherapie met Melissa lijkt ook een positief effect te hebben op de kwaliteit van leven. De hoeveelheid tijd waarin de patiënt sociaal teruggetrokken is, neemt af. Het gedeelte van de tijd waarin de patiënt betrokken is bij constructieve activiteiten neemt toe. Dit resulteert in een gunstig effect op het algeheel welzijn. En suggereert dat de gevonden verbeteringen van onrustig gedrag niet het resultaat zijn van toegenomen kalmering, want dit zou de betrokkenheid bij activiteiten juist verminderen.

Let op: in dit onderzoek is aromatherapie als aanvulling op eventueel voorgeschreven medicatie toegepast en niet als alternatieve behandeling. Nader onderzoek moet duidelijk maken of aromatherapie een goed alternatief is voor medicatie bij onrustig gedrag.

Details van het onderzoek
Achtergrond
Veel mensen met dementie krijgen last van onbegrepen gedrag en psychiatrische symptomen. Dit wordt vaak met antipsychotica behandeld, met alle nadelige gevolgen van dien. Er is dringend behoefte aan veiligere en beter verdraagzame behandelingen voor gedragsstoornissen bij mensen met ernstige dementie. De onderzoekers wilden weten of de plant Melissa officinalis (citroenbalsem) een alternatief zou kunnen zijn.

Wat is de veronderstelde werking van kruiden als Melissa?
Er worden verschillende plantensoorten gebruikt om symptomen zoals angst, rusteloosheid, prikkelbaarheid en depressie te verlichten. Niet alleen Melissa, ook bijvoorbeeld lavendel, kamille en valeriaan. Melissa wordt veel gebruikt door medische kruidkundigen voor de behandeling van prikkelbaarheid, rusteloosheid, angst, stress en slapeloosheid.

Waaruit bestond de behandeling?
Zowel de echte behandeling als die van de placebo bestond uit het smeren van lotion op het gezicht en beide armen van de patiënt. Dit werd vier weken lang, twee keer per dag, door een verzorgingsassistente gedaan.

Het verschil tussen beide behandelingen was de samenstelling van de lotion. Bij de actieve behandeling bestond de lotion uit tien procent Melissa - olie gemengd met een basislotion. Bij de placebobehandeling werd de basislotion gemengd met tien procent zonnebloemolie.

Wie deden mee?
Voor dit onderzoek werden 72 geagiteerde patiënten met ernstige dementie uit acht ‘National Health Service’ verpleeghuizen geselecteerd. Agitatie was gedefinieerd als een cluster van symptomen, inclusief angst, prikkelbaarheid, motorisch rusteloosheid en kreten. Deze symptomen leiden vaak tot verstoord gedrag zoals dolen, dwalen, agressie, schreeuwen en nachtelijke onrust.

Om mee te mogen doen aan het onderzoek, moest de agitatie zich minimaal dagelijks voordoen en matige of ernstige problemen voor het personeel veroorzaken. Bovendien moest de dementie voldoende ernstig zijn. Er waren geen andere uitsluitingscriteria.

Hoe werd geselecteerd?
Van de acht deelnemende verpleeghuizen werd gekeken naar het aantal bewoners. Er werden vier paren van verpleeghuizen gemaakt met per paar ongeveer een gelijk aantal bewoners. Per paar werd er met een munt gegooid om te bepalen in welk verpleeghuis de actieve behandeling zou worden uitgevoerd en in welke de placebobehandeling. Op deze manier kregen alle bewoners van één verpleeghuis dezelfde behandeling. Dit was noodzakelijk om ervoor te zorgen dat het personeel niet wist dat er twee verschillende behandelingen met elkaar werden vergeleken.
Van de 72 patiënten die geselecteerd waren voor het onderzoek, woonden 36 in een verpleeghuis waar de actieve behandeling werd uitgevoerd. Eén van deze patiënten overleed tijdens het onderzoek (niet als gevolg van de behandeling). De overige 36 patiënten woonden in een verpleeghuis waar de placebobehandeling werd uitgevoerd. In totaal hebben dus 71 patiënten het onderzoek volbracht.

Hoe werd onderzocht?
Er werd een gestandaardiseerde evaluatie en een fysiek onderzoek uitgevoerd. Bovendien werden belangrijke indicatoren voor de kwaliteit van leven beoordeeld , zoals sociale teruggetrokkenheid en betrokkenheid bij constructieve activiteiten. Dit werd gedaan door beoordelaars die niet wisten aan welke behandeling de patiënt was toegewezen. Per patiënt werden alle beoordelingen door dezelfde beoordelaar gedaan. Vanwege de ernst van de dementie was een evaluatie van het cognitieve functioneren niet mogelijk.

Bron
Aromatherapy as a safe and effective treatment for the management of agitation in severe dementia: the results of a double-blind, placebo-controlled trial with Melissa. Engeland, C.G. Ballard, J.T. O’Brien, K. Reichelt & E.K. Perry, 2002