Veilige toegang tot de (zorg)woning

Redactioneel - 28-08-2017

Veel ouderen maken gebruik van een sleutelkluisje waarin voor de thuiszorgmedewerkers de huisdeursleutel hangt. Maar er is veel mis met de veiligheid van deze kluisjes. Vilans en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CVV) deden daar onderzoek naar en ook naar de alternatieven. Hieronder een samenvatting van belangrijke uitkomsten.

Soorten kluisjes en alternatieven

			De sleutelkluis is vaak een kastje naast de voordeur of op de deurpost. Soms is de kluis verwerkt in de deurklink, waardoor deze vanaf veraf niet goed te zien is. Voor het openen van de kluisjes zijn verschillende oplossingen. Pincode wordt op dit moment het meeste gebruikt. En op de tweede plaats een pasje of tag. De jongste oplossing om een sleutelkluisje te openen is met een app op de smartphone.
			Naast de sleutelkluisjes is er tegenwoordig ook het elektronisch slot. Zo’n slot is van buiten niet te zien en kan geopend worden met een app op de smartphone. Deze sloten blijven ook met een gewone deursleutel te openen. Een extra’s is dat met dit systeem kan worden bijgehouden wie wanneer binnen is gekomen.

Kosten

De prijzen lopen erg uiteen. De meest eenvoudige sleutelkluis kost eenmalig 50 euro, terwijl een goed elektronische slot al snel honderden euro’s kost en ook nog eens maandelijks 20 euro.

Kostenoverzicht van diverse systemen voor toegang tot zorgwoningen

De elektronische sloten zijn duurder doordat ze nog relatief nieuw zijn en de ontwikkelkosten nog terugverdiend moeten worden. Daarnaast is het aanbrengen van een elektronisch slot niet eenvoudig en eigenlijk alleen weggelegd voor een zorgtechnologiebedrijf.

Veiligheid

De eenvoudige sleutelkluisjes met pincodeontsluiting zijn inbraakgevoelig. Jaarlijks zijn er 800 inbraken via sleutelkluisjes die niet voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Maar ook kluisjes die dit keurmerk wél hebben zijn slechts gegarandeerd drie minuten inbraakwerend. Volgens ouderenorganisatie KBO/PCOB hangt er bij 150.000 ouderen een onveilig sleutelkluisje naast de voordeur. Alle sleutelkluisjes zijn daarnaast goed zichtbaar aan de buitenkant van de woning, waardoor het voor kwaadwillenden snel duidelijk is waar kwetsbare mensen wonen. Het werken met pincodes is op zich al onveilig. Pincodes worden vaak bewaard op een briefje of er zit een systematiek in de pincodes die voor kwaadwillenden te achterhalen is. Bij wisselingen van thuiszorgmedewerkers kunnen pincodes bovendien in handen blijven van oud-medewerkers. Ouderen zelf blijken overigens nog weinig op de hoogte te zijn van al deze nadelen.

Een elektronisch slot aan de binnenkant van de deur dat met een smartphone app te openen is, is het veiligst.

Waarom onveilige oplossingen?

Elektronische sloten zijn het veiligst en bieden ook voor de thuiszorgorganisatie veel voordelen in de organisatie van het werk. Waarom wordt er dan nog zo veel met sleutelkluisjes gewerkt? Het antwoord is eenvoudig: de kosten.

De kosten voor de toegang tot het huis (met kluisjes of elektrische sloten) zijn voor rekening van de oudere zelf, en komen niet in aanmerking voor vergoeding. Zorgorganisaties vinden in de regel dat het niet aan hen is om mee te betalen, of om te zorgen voor betaalbare oplossingen. Hiervoor vonden de onderzoekers de volgende redenen:

• De zorgorganisaties gaan uit van regelgeving dat de cliënt verantwoordelijk is om te zorgen dat de zorgmedewerker toegang krijgt tot de woning.
• Zij vinden dat de veilige woningtoegang niet alleen voor de thuiszorg belangrijk is, maar ook voor andere partijen.
• De thuiszorgorganisaties hebben het beeld dat de intermediaire bedrijven voor thuiszorgtechnologie veel winst maken op deze producten. Dit is onjuist, aldus de onderzoekers. Alleen op personenalarmering wordt er behoorlijke winst gemaakt; in tegenstelling tot de elektronische sloten zijn hiervan de ontwikkelkosten al terugverdiend, en ook al lange tijd.

Het rapport pleit voor aanvullend onderzoek om oplossingen te vinden voor betaalbare veilige toegang tot (zorg)woningen voor kwetsbare mensen. Daarnaast zijn er instrumenten gemaakt om zorginstellingen en kwetsbare mensen en hun naasten te helpen bij het maken van keuzes rond een veilige toegang tot de (zorg)woning (zie hieronder). Tot zover het rapport.

Samenwerken !

De oplossingen moeten o.i. gezocht worden in de samenwerking tussen zorginstellingen, gemeenten, zorgverzekeraars, woningcorporaties en de zorgtechnologiebedrijven. Waarom zou veilige woningtoegang door zorgverleners niet behoren tot te indiceren basiszorg en -ondersteuning voor kwetsbare zorgafhankelijke mensen? En waarom niet samenwerken? Alleen al grotere afnames en de keuze voor één systeem in de regio kunnen ervoor zorgen dat de ontwikkelkosten sneller terug verdiend kunnen worden en de prijs naar beneden kan. Iedere partij kan voor die samenwerking de handschoen oppakken.

Handreikingen:

• ‘Productenlijst toegang zorgwoningen’, CVV april 2017
• Hulpmiddel voor het keuze- en implementatieproces: ‘Stappenplan voor zorginstellingen, gemeenten, woningcorporaties, politie, zorgverzekeraars en andere geïnteresseerden’, CVV maart 2017
• Veelgestelde vragen door kwetsbare mensen en hun naasten: ‘Veilige toegang (zorg)woningen’, website Politiekeurmerk
• Informatie over veilig wonen door senioren: ‘Veilig wonen voor senioren’, website Politiekeurmerk

De onderzoeksrapporten:

• Onderzoek naar de veiligheid van de verschillende systemen: ‘Samenvatting technisch- en praktijkonderzoek toegangsbeheersystemen voor kwetsbare, zelfstandig wonende personen', CVV mei 2017
• Onderzoek naar de ervaringen van ouderen en thuiszorg: ‘Rapportage. Onderzoek doorontwikkeling elektronisch toegangsbeheer kwetsbare personen; ervaringen van gebruikers’, Vilans april 2017
• Onderzoek m.b.t. het keuze- en implementatieproces: ‘Rapportage. Onderzoek doorontwikkeling elektronisch toegangsbeheer kwetsbare personen. Organisatie van het keuze- en implementatieproces’, Vilans april 2017