Iets terug kunnen doen: een basisbehoefte
Door: Marysia Zarzycki - Redactioneel - 09-05-2011
Recent onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen laat zien dat kwetsbare ouderen zich vaak bezwaard voelen door de hulp en ondersteuning die zij ontvangen. Mensen die (veel) zorg nodig hebben voelen zich vaak een last voor anderen. Zij zouden graag iets terug doen voor de ander, of zich op een andere manier nuttig maken. Voor deze psychosociale behoefte is in ons zorgsysteem te weinig aandacht, stellen de onderzoekers. Als mensen alleen nog maar afhankelijk zijn van anderen lijdt hun zelfvertrouwen daaronder.
Aandacht voor wat iemand wél kan
De gezondheidszorg zou zich niet alleen moeten richten op wat iemand niet meer kan, of waar hulp bij nodig heeft. Mensen moeten ook in de gelegenheid gesteld worden om te blijven doen wat ze wél kunnen en daarmee zelf een bijdrage te blijven leveren. Het onderzoek van de Radboud Universiteit laat zien dat dit een positieve invloed heeft op de gezondheid en kwaliteit van leven. Eén van de onderzoekers, Prof. Dr. Myrra Vernooij-Dassen zegt: “Door een verminderde controle over je eigen leven komen autonomie, zelfstandigheid en zelfredzaamheid zwaar onder druk te staan. Wordt in zo’n situatie vooral je afhankelijkheid benadrukt [...] dan kun je als kwetsbare oudere makkelijk helemaal afhaken. Uit onderzoek blijkt dat zorg juist veel beter wordt geaccepteerd en effectiever is, als in de zorgrelatie ruimte bestaat voor wederkerigheid.”
Hoe doe je dat dan?
Zowel in beleid als praktijk van de gezondheidszorg is meer aandacht nodig voor zelf dingen blijven doen en je nuttig voelen. De eerste stappen kunnen direct al gezet worden en zitten ‘m in kleine dingetjes, zegt Vernooij: “In plaats van te zeggen; ‘kom je moet er even uit, je zit altijd maar alleen’ en dan te gaan wandelen, kun je ook zeggen ‘ik wil graag even gaan wandelen, heb je zin om mee te gaan?’ Door de vraag anders te formuleren leg je niet de nadruk op iemands afhankelijkheid en help je degene om zijn zelfvertrouwen te behouden.
Met behulp van coaching kunnen mantelzorgers leren hoe ze iemand met dementie kunnen helpen bij het gebruiken van zijn/haar eigen krachten. Dankzij de coaching kunnen zij ook leren er goed oog voor te hebben als degene probeert om wat terug te doen.
Bron: Vernooij-Dassen, M., S. Leatherman & M. Olde Rikkert. ‘Quality of care in frail older people: the fragile balance between receiving and giving.’ BMJ 2011; 342:d403.