Communiceren en eigen regie dankzij 'praatmatjes'
Door: IDé Redactie - Redactioneel - 25-01-2012
(geactualiseerd op 29 september 2022)
Een bijzonder handig en attractief hulpmiddel waarmee mensen tot ver in het dementieproces kunnen blijven communiceren en hun wensen en gevoelens kenbaar maken: ‘Talking mats’, vrij vertaald ‘praatmatjes’.
De ‘praatmatjes’ zijn ontwikkeld door de Schotse University of Stirling, voor mensen met dementie of andere cognitieve en communicatieve beperkingen.
Het principe is heel eenvoudig:
1. Een matje op tafel wordt verdeeld in drie compartimenten: positief, negatief, weet niet/er tussen in. Elk compartiment wordt aangeduid met een herkenbaar pictogram; één met een lachend gezicht, één met een sip gezicht en één met een neutrale gezichtsuitdrukking.
2. Losse kaartjes met herkenbare pictogrammen geven het onderwerp aan dat besproken wordt (bijvoorbeeld een activiteit of een relatie).
3. Degene wiens wensen en gedachten je wilt horen, laat zien wat hij/zij vindt door zelf de kaartjes in het juiste compartiment te leggen.
4. Als je een verslag van het gesprek wilt, maak je eenvoudig een foto van de mat met de uitgelegde kaartjes.
Een voorbeeld: je wilt achterhalen hoe iemand zijn dag graag invult
Als je bijvoorbeeld wilt weten hoe iemand graag zijn dag invult, dan leg je de mat klaar en deel je die in. (1) Dan pak je kaartjes met pictogrammen van de activiteiten die je wilt voorleggen aan de ander. (2) Je vraagt per kaartje wat de ander vindt van de aangeduide activiteit en moedigt aan dat deze de kaart zelf neerlegt bij ‘leuk’, ‘niet leuk’ of ‘neutraal’. (3) Als je de uitkomst van het gesprek wil bewaren, bijvoorbeeld in het zorgplan, maak je een foto. (4)
Praatmatjes kun je ook in een digitale versie inzetten. Zie hier een Engelstalige demonstratiefilm:
De University of Stirling levert kant en klare pakketten voor verschillende thema’s en doelgroepen. Zie hier de brochure van de University of Stirling over de verkrijgbare koffers en de scholingsmogelijkheden. Maar je kunt natuurlijk ook zelf praatmatjes maken. (Op www.sclera.be zijn meer dan 4700 pictogrammen gratis beschikbaar!)
Ook mogelijk: praatplaatjes om positieve herinneringen op te halen
Het voorgaande ging over praatmatjes waarmee iemand de eigen wensen kan uitdrukken. Er zijn ook praatmatjes om positieve herinneringen op te roepen en een gesprek op gang te brengen. Bijvoorbeeld deze Geheugenkoffer van stichting Geluksmomenten of deze praatplaatjes van Klessebasjes.