Dynamische ligorthese tegen 'onbegrepen gedrag'
door José Gernaat, ergotherapeute - Redactioneel - 05-05-2014
José Gernaat is ergotherapeute bij Zorgpalet in Hoogeveen. Tijdens een bijeenkomst over het terugdringen van vrijheidsbeperking, vertelde zij over hun successen met ‘de dynamische ligorthese’. Op IDé’s verzoek vertelt ze in dit artikel wat dit is en wat ze ermee bereiken.
Wat is een dynamische ligorthese?
Mensen met gevorderde dementie kunnen vaak zelf niet meer goed voor een ontspannen lighouding zorgen. Verkramping en vergroeiing richting foetushouding is dan het gevolg. En dat kan heel pijnlijk zijn, terwijl men dat vaak niet meer kan aangeven.
Bij Zorgpalet zijn we hier alert op en we zien dat veel problemen voorkómen of verholpen kunnen worden met de dynamische ligorthese. Een dynamische ligorthese bestaat uit steunen en kussens waarmee afwisselend zij- en ruglig ondersteund kan worden. Hiermee kun je lichamelijke ontspanning bieden, en – als dat nodig is – ook de houding corrigeren. Met behulp hiervan zijn er bij ons geen bewoners meer met een verkrampte foetushouding. Dit scheelt veel pijn, onrust, problemen met zitten en moeite bij de verzorging. En deze problemen kunnen ‘onbegrepen gedrag’ veroorzaken. Ik zal twee voorbeelden geven van hoe we onbegrepen gedrag hebben beïnvloed, de namen van de bewoners zijn gefingeerd.
De hele dag schreeuwen door een kromme rug
Meneer Jansen is 82 jaar en heeft gevorderde dementie. Hij is onrustig; de hele dag is hij aan roepen, schreeuwen en klappen. Van alles was al geprobeerd; een rustiger omgeving of juist een omgeving met meer prikkels, onrustmedicatie, benaderingsadviezen etc. Niets hielp echt. Tot we met de dynamische ligorthese een oplossing creëerden voor zijn houding. Meneer had namelijk een kromme rug; kyfose. En die gaf problemen met zitten en liggen. Met de dynamische ligorthese konden we hem nu ook op zijn rug laten slapen. Dat deden we na het middageten en een deel van de nacht. De rest van de nacht sliep hij – gesteund door de steunen en kussens - afwisselend op zijn linker- en rechterzijde. Al na een paar dagen werd meneer rustiger en sliep hij beter. Achteraf denken we: hij moet veel pijn gehad hebben en ontzettend moe geweest zijn door die rugproblemen.
De hele dag ‘help’ door stress en contracturen
Mevrouw Pietersen is 80 jaar en heeft gevorderde dementie. Ook zij is onrustig; ze roept de hele dag door ‘help’ en ‘zuster’. Lichamelijk is ze één brok spanning, ook in bed ontspant ze nooit. Mevrouw heeft vergroeiingen (contracturen) in de borstkas, knieën, voeten en handen. De borstkas is verdraaid waardoor de longen minder ruimte hebben bij het inademen. Een ingrijpende operatie aan de handen werd overwogen om deze problemen te verhelpen. We zijn toen eerst met de dynamische ligorthese de contracturen gaan behandelen en met botox-injecties de spierspanning in de handen gaan verlichten. En het werkte! Mevrouw kon weer ontspannen en is nu veel rustiger! En de operatie kon worden voorkomen.
Tot slot
‘Onbegrepen gedrag’ is mogelijk niet altijd voor 100% op te lossen. Maar het is belangrijk te blijven zoeken naar de oorzaken en mogelijke oplossingen. Een van de oorzaken kan zijn stress, vermoeidheid, pijn en verkramping. Die liggen bij gevorderde dementie altijd op de loer. Met zorg voor een goede, afwisselende en ontspannen lighouding is vaak veel te bereiken, zo is onze ervaring. De dynamische ligorthese is hierbij voor ons onmisbaar.