Geen leven lang vanillevla met instrument KEN MIJ

Door: IDé redactie - Redactioneel - 18-03-2013

Hoe zorg je ervoor dat ook cliënten die niet goed kunnen communiceren, duidelijk kunnen maken wat ze belangrijk vinden in hun dagelijks leven? En zo invloed hebben op hun eigen zorg? Daarvoor bedacht Abrona KEN MIJ, een manier van werken die resulteert in een boekje en een poster.

Mevrouw S, een cliënt die anoniem wil blijven, is 97 jaar en drinkt haar koffie graag met veel melk en twee zoetjes. Ze draagt het liefst geitenwollen sokken, want die houden haar benen lekker warm. En o ja, ze vindt het prettig als je haar handen vasthoudt als je met haar praat. Het klinkt als voor de handliggende informatie, maar dat is het niet. Mevrouw S. kan niet of nauwelijks praten en in haar zorgplan zijn deze gegevens niet opgenomen. Ze staan wél in het boekje KEN MIJ, dat mevrouw S. in een tasje achter haar rolstoel overal mee naartoe neemt. Ontmoet ze mensen, zijn er flexwerkers in haar woning? Dan pakt ze haar boekje en laat het zien. Het boekje telt een pagina of twintig en heeft een eenvoudige opzet: een fotomapje van 10 bij 15 centimeter waarin afbeeldingen van de voorkeuren geschoven zijn. Niet alleen over de koffie en de sokken, maar over van alles. Van de mensen die mevrouw S. belangrijk vindt tot waar ze graag naar luistert, waar ze niet van houdt en hoe ze het ochtendritueel het liefst voor zich ziet.

Inspireren en dichtbij de cliënt staan
KEN MIJ is een project van Abrona, geïnitieerd door de afdeling Abrona Medezeggenschap. Deze afdeling ondersteunt cliënten bij het vormgeven van medezeggenschap en het ontwikkelen van empowerment. Janneke Geerse: ‘De afgelopen jaren hebben we op ruim 80 procent van onze locaties collectieve medezeggenschap ingericht in de vorm van cliëntenraden en huiskameroverleggen, waar cliënten konden meedenken over de zorg en ondersteuning op hun woning. We ontdekten dat er altijd een groep overblijft waar zo’n collectieve werkvorm niet haalbaar is. En toen zijn we gaan nadenken over een alternatief.’
Dat alternatief moest voldoen aan twee voorwaarden: allereerst moest het dichtbij de cliënten staan en bovendien moest het inspireren. Het instrument werd KEN MIJ. Het wordt uitgevoerd in vier stappen. Allereerst wordt er aan de hand van een vragenlijst input verzameld over de voorkeuren van een cliënt. Wat eet hij of zij het liefst, wat vindt hij belangrijk? Deze lijst wordt doorgenomen met natuurlijk de cliënt zelf, maar ook met begeleiders en verwanten. Vervolgens worden de resultaten van de lijst verwerkt in een boekje en een poster. Het boekje kan de cliënt altijd meenemen, de poster hangt op zijn of haar kamer. De derde stap is het implementeren ervan: begeleiders en verwanten gaan daadwerkelijk aan de slag met de voorkeuren uit het boekje. Ten slotte wordt KEN MIJ na twee maanden en na een jaar geëvalueerd, om er zo voor te zorgen dat KEN MIJ ook blijft aansluiten bij de cliënt als zijn of haar voorkeuren veranderen.

Stof tot praten
KEN MIJ heeft een aantal voordelen. Lijsbeth Kes, coach medezeggenschap cliënten: ‘Het eerste voordeel zit al in het proces naar het boekje toe. We praten met verschillende mensen en ontdekken soms verschillen. Dat een cliënt thuis zijn koffie zwart drinkt bijvoorbeeld en op de groep met melk. Dan gaan we doorvragen. Hoe zit dit? En we gaan met de cliënt zelf aan de slag: waar hou je van? Als het boekje en de poster eenmaal af zijn, worden de voordelen ook in de praktijk merkbaar. Begeleider Jetty Knoop: ‘Het sluipt er zo snel in dat je denkt: we kennen die cliënt wel, dus we doen het even zus of zo. Door KEN MIJ worden we echt wakker geschud. De zorg wordt op deze manier veel persoonlijker. En de kwaliteit ervan wordt hoger.’ Ten slotte wordt er meer gepraat met de cliënten dankzij de poster en het boekje. Janneke Geerse: ‘Niet iedereen weet waar hij het over moet hebben als je iemand met een communicatieve beperking tegenkomt. Het boekje geeft stof tot praten. Het boekje helpt daarbij.’

Het succes van KEN MIJ wordt bepaald door een aantal factoren. Zo is er de eenvoud van het instrument: goedkoop, gemakkelijk te produceren én te veranderen. Bovendien wordt het aangestuurd door een aparte afdeling met kennis en kunde, die doorvraagt als dat nodig is en die het uitvoerende werk van het produceren van het boekje uit de handen van de begeleiders neemt. En, misschien nog wel de belangrijkste, de inhoud van KEN MIJ staat heel dicht bij het dagelijkse werk van begeleiders. Edwin Surtel, teamleider: ‘Bij veel plannen beginnen begeleiders te zuchten. Wéér wat erbij. Bij KEN MIJ waren de reacties direct positief. Hier konden begeleiders direct mee aan de slag om de zorg te verbeteren. En dat wil iedereen.’

Meer informatie over het boekje en de poster vind je in de folder.