Zo lang mogelijk gewoon naar de wc kunnen

Redactioneel - 30-09-2014

Zo lang mogelijk gewoon naar de wc kunnen gaan, en geen luier. Dat is een van de belangrijke dingen voor het behoud van waardigheid en levenskwaliteit bij het ouder worden en bij dementie. Toch is daar in veel verpleeghuizen weinig aandacht voor en wordt er snel naar incomateriaal gegrepen.

Specialist Ouderengeneeskunde Paul van Houten promoveerde in 2008 aan de VU op dit thema. Hij toonde aan dat verpleeghuisbewoners op twee manieren geholpen kunnen worden om zo lang mogelijk continent te blijven:

1. training om spierkracht en uithoudingsvermogen te verbeteren, zodat iemand op de wc kan en er ook zo lang mogelijk zelfstandig naar toe kan lopen
2. regelmatige aansporingen om naar het toilet te gaan en honorering van verzoeken om hulp bij de toiletgang

Samen met journaliste Aliette Jonkers schreef hij hierover het boekje Toiletgang bij dementie.

Voor Zorg voor beter zette Paul van Houten september 2014 enkele misvattingen op een rij die er nog steeds bestaan over incontinentie bij ouderen:

10 misvattingen over incontinentie bij ouderen 

1. Je kan weinig doen aan urine-incontinentie bij ouderen (alleen urineweginfectie behandelen)

Het is belangrijk om te kijken of er een urineweginfecties is, maar daarnaast is juist een goede diagnostiek belangrijk. Hierbij moet gekeken worden naar mobiliteitsproblemen, cognitieproblemen (dementie en delier), ontwikkeling van chronische ziekten (zoals suikerziekte of hartfalen of parkinson), evaluatie van geneesmiddelengebruik, obstipatieproblematiek en klachten bij het plassen (heftige aandrang, kleine beetjes plassen, etc). Dit kunnen allemaal aanknopingspunten zijn voor een goede behandeling.

2. Zorgbehoevende ouderen hebben de neiging om te vaak naar het toilet te gaan en daarbij een medewerker om hulp te vragen

Uit onderzoek blijkt dat ouderen zich geremd voelen om hulp bij de toiletgang te vragen. Zij hebben vaak medelijden met mantelzorgers of verzorgenden.

3. Het belangrijkste aan een toiletruimte is dat je er met een rolstoel in kunt

Voor een heleboel ouderen is het niet van belang dat je met een rolstoel in een toiletruimte kan. Zij hebben een toiletpot nodig die een hoogte heeft waarop ze goed kunnen zitten (met de voeten op de vloer), waarin voldoende steun is als ze evenwichtsproblemen hebben en die voldoende verlicht is bij problemen met zien. Ook contrasten en kleurstelling kunnen voor ouderen met dementie van belang zijn.

4. Urine-incontinentie is nauwelijks belastend want er zijn tegenwoordig goede luiers

Mensen die incontinent van urine zijn hebben vaker last van wisselende stemmingen. Ook leidt urine-incontinentie tot sociaal isolement. Voor een mantelzorger levert urine-incontinentie veel stress op.

5. Bij demente ouderen met een verhoogd valrisico doe je 's nachts de bedhekken omhoog

Bij gebruik van bedhekken kunnen ouderen niet zelfstandig het bed verlaten als zij naar het toilet moeten. Zij worden dan onrustig en kunnen over het hek klimmen of zichzelf beschadigen in het hek. Het beperken van de mobiliteit doet het laatste restje mobiliteit verdwijnen en dat is slecht voor het functioneren van het lichaam. Op tijd hulp bieden door gebruik van signaleringsystemen die aangeven dat de oudere uit bed komt is een veel betere methode.

6. Vooral de opvangcapaciteit van incontinentie-absorptiemateriaal is belangrijk

Uit onderzoek blijkt dat een zelfstandige gang naar het toilet de grootste kans geeft om zo veel mogelijk continent te zijn. Het is dus vooral belangrijk dat een oudere zelfstandig kan omgaan met incontinentie-absorptiemateriaal, en hierbij dus zo min mogelijk afhankelijk is van hulp van anderen.

7. Je kan de opvangcapaciteit van een incobroekje vergroten door er een extra inlegger in te doen

De opvangcapaciteit van een incobroekje wordt niet vergroot door er een inlegger in te doen. Het incobroekje functioneert op die manier als een vervangende onderbroek. Incobroekjes zijn veel duurder dan onderbroeken dus een inlegger doen in een incobroekje is onnodig duur.

8. Een blaascatheter is een prima alternatief voor incontinentie-absorptiemateriaal

Blaascatheters moeten niet gebruikt worden als een alternatief voor incontinentie-absorptiemateriaal vanwege de vele en ernstige complicaties van blaascatheters bij langdurige gebruik (oa onbehandelbare urineweginfecties en blaaskrampen)

9. Obstipatie (verstopping) moet worden behandeld met laxeermiddelen

Er moet altijd eerst goede diagnostiek gedaan worden naar de oorzaken van obstipatie. Aanpassingen van leefregels, meer bewegen, saneren van geneesmiddelen die obstipatie als bijwerking hebben kunnen al tot verbeteringen leiden.

10. De omgang met een oudere met incontinentie is simpel, elke mantelzorger weet intuïtief wat te doen

Mantelzorgers geven aan dat zij niet goed weten hoe een oudere met incontinentie te helpen. Hulpverleners hebben te weinig aandacht voor deze problemen, waardoor de mantelzorgers onnodig stress ervaren.