Muziektherapie veelbelovend bij gedragsproblemen

Door Mechteld van Kooi - Ingezonden - 22-07-2014

Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd op 25-08-2008

Goed nieuws uit Italië: muziektherapie lijkt een veelbelovend middel tegen gedragsproblemen bij ouderen met dementie - én een prima alternatief voor medicijnen. Is een bewoner onrustig of angstig? Ga samen muziek maken.

Doel van het onderzoek

Werkt muziektherapie in de behandeling van gedrags- en psychologische symptomen bij ouderen met matige tot ernstige dementie? Dat wilden de onderzoekers weten.
Muziektherapie is gebaseerd op het systematisch gebruik van muziekinstrumenten om de communicatie tussen de patiënt en de muziektherapeut te verbeteren.

Resultaten & conclusies

Kort overzicht

• Afname van de gedrags- en psychologische problemen bij de ouderen die muziektherapie krijgen, vergeleken met de controlegroep.
• Het gaat specifiek om: wanen, agitatie/agressie, apathie, angst, geprikkeldheid, afwijkende motorische activiteit en nachtelijke onrust/slaapstoornissen. Deze verminderden significant bij de proefpersonen.
• Effect is een maand na de laatste behandeling nog steeds zichtbaar.

Beter verdragen van prikkels

De afname van gedrags- en psychologische problemen kan er op wijzen dat muziektherapie leidt tot het beter verdragen van prikkels uit de omgeving. Deze prikkels leiden normaal vaak tot gestoord gedrag. Patiënten kunnen muziektherapie zien als een betekenisvolle activiteit. Het zorgt er voor dat angst en afwijkende motorische activiteit verminderen, en dat mogelijk participatie aan dagelijkse activiteiten verbetert. Dit leidt vervolgens tot minder apathie.

Empathisch gedrag

Het onderzoek toont aan dat bij patiënten die muziektherapie krijgen het empathisch gedrag verbetert en niet-empathisch gedrag afneemt. De patiënt doet dus actief mee met de muziektherapie en bouwt zo een empathishe relatie op met de therapeut. Bovendien nemen (glim)lachen, synchroon meebewegen op de muziek en zingen significant toe bij patiënten die muziektherapie krijgen.

Conclusie

Muziektherapie kan gedrags- en psychologische symptomen bij matig tot ernstig dementerende ouderen verminderen. De communicatieve relatie tussen de therapeut en de patiënt kan er door verbeteren. Muziektherapie is een relatief goedkope therapievorm, daardoor kunnen verpleeghuizen het in het alledaagse activiteitenprogramma opnemen. Het doel is agitatie te verminderen en de stress en last van de verzorgenden te verlichten. Dit kan leiden tot een algemene verbetering van de kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten. Meer onderzoek is echter nodig om deze conclusie definitief te bevestigen.

Details over het onderzoek

Wie deden mee?

Drie verpleeghuizen in Italië werkten mee aan dit onderzoek. Deze verpleeghuizen zijn gespecialiseerd in de behandeling van patiënten met gedrags- en psychologische symptomen. De muziektherapeuten hebben een vijfjarige training gevolgd met betrekking tot de behandeling met muziektherapie. Bovendien werkten zij met dementerende ouderen.
Uit de drie verpleeghuizen zijn vijfenzestig patiënten met Alzheimer of vasculaire dementie geselecteerd. De patiënten moesten minstens zes maanden in het verpleeghuis wonen. Patiënten mochten niet aan het onderzoek meedoen als:

• ze al eerder met muziektherapie waren behandeld
• ze gedurende de maand voorafgaande aan het onderzoek nieuwe psychotropische medicatie of psychotropische medicatie zonder stabiele dosis gebruikten
• een diagnose was gesteld van ernstige cardiovasculaire, long- of gastro-intestinale ziekte
• een ernstige diagnose was gesteld in het afgeopen jaar.

Van de geselecteerde patiënten vielen er zes af. Via niet-gestandaardiseerde randomisatie werden dertig patiënten toegewezen aan de muziektherapiegroep en negenentwintig aan de controlegroep.

Muziektherapie

De onderzoekers kozen voor een non-verbale muziektherapie. Met ritmische en melodieuze instrumenten probeerde de muziektherapeut de communicatie tussen hem en de patiënt te bevorderen. Een muziektherapiesessie duurde dertig minuten. De patiënten in de muziektherapiegroep kregen drie rondes van tien sessies. Elke sessie werd op video opgenomen. Aan het eind van elke sessie beoordeelden twee observeerders het gedrag van elke patiënt. Er werd gekeken naar empathisch en niet-empathisch gedrag. De acceptatie van de muziektherapie door de patiënt werd beoordeeld door te letten op (glim)lachen, lichaamsbewegingen en zingen.

Tenslotte

De patiënten in de controlegroep deden scholingsactiviteiten (zoals persoonlijke verzorging, lunch en cognitieve stimulatie) en entertainment activiteiten (zoals het lezen van de krant en kaartspelen) aangepast aan de wensen van de patiënt.

De veranderingen in de cognitieve , functionele en gedragstoestand van alle patiënten werden halverwege het onderzoek (na 8 weken), aan het eind van het onderzoek (na 16 weken) en vier weken na afloop van het onderzoek (na 20 weken) door één arts beoordeeld. Deze arts wist niet of de patiënt in de muziektherapie of controlegroep zat.

Bron: Efficacy of music therapy in the treatment of behavioral and psychiatric symptoms of dementia. Italië, A. Raglio, G. Bellelli, D. Traficante, M. Gianotti, M.C. Ubezio, D. Villani & M. Trabucchi, 2008

Eindredactie: Naomi Aanstoot

Voetnoten:

1.  Met behulp van de Mini Mental State Examination (MMSE), de Clinical Dementia Rating (CDR) en de NeuroPsychiatric Inventory (NPI) werd de ernst van de dementie vastgesteld. De functionele status werd vastgesteld met behulp van de Barthel Index.
2.  Het gedrag werd gecategoriseerd met behulp van een aantal items van de Music Therapy Coding Scheme (MTCS).
3.  De cognitieve status werd met behulp van de Mini Mental State Examination (MMSE) vastgesteld.
4.  De functionele status werd vastgesteld met behulp van de Barthel Index.
5.  De gedragstoestand werd met behulp van de NeuroPsychiatric Inventory (NPI) vastgesteld.