Bewegen op muziek vermindert onrustig gedrag

Mechteld van Kooi - Redactioneel - 25-08-2008

Ouderen met dementie vertonen vaak onrustig gedrag. Vaak worden zij behandeld met antipsychotica of ze worden gefixeerd. Maar deze methoden kunnen schadelijk zijn. Is er geen betere oplossing om onrustig gedrag te verminderen? Ja, uit onderzoek blijkt dat onrustig gedrag afneemt door te bewegen op muziek.

Doel van het onderzoek
Het is belangrijk methoden te ontwikkelen waarmee onrustig gedrag vermindert. Is bewegen op muziek zo’n methode? Dat is onderzocht. Onderzoekers hebben gekeken of het gezamenlijk uitvoeren van muzikale bewegingen effect heeft op het onrustige gedrag van mensen met dementie.

Aanpak
De proefpersonen zijn verdeeld over een interventiegroep en een controlegroep. De ouderen uit de interventiegroep kregen vier weken lang muziekinterventie. Hierbij deden ze gezamenlijk oefeningen op muziek. De proefpersonen uit de controlegroep kregen zorg zoals gebruikelijk.

Resultaten en conclusie
Resultaten
De proefpersonen uit de interventiegroep, die mee hadden gedaan aan het bewegen op muziek, vertoonden minder onrustig gedrag dan de controlegroep.

De muziekkeuze bleek van belang. Mensen met dementie reageren onbewust op vertrouwde muziek door bijvoorbeeld in de handen te klappen, met de tenen te tikken of te zingen. Vertrouwde muziek kan meer positieve reacties oproepen dan muziek die de patiënt niet kent. Zo leidde, in dit onderzoek, het bewegen op vertrouwde muziek tot meer doelgerichte acties.

Conclusie
Het onderzoek toont aan dat ouderen met matige of ernstige dementie die vier weken lang gezamenlijk bewegen op muziek minder onrustig gedrag vertonen dan ouderen met dementie die niet op muziek hebben bewogen. Gezamenlijk bewegen op muziek is een relatief goedkope en makkelijk toepasbare interventie. Het kan onrustig gedrag bij mensen met dementie verminderen. Bovendien verbetert het de kwaliteit van leven van ouderen met dementie.

Voordelen
Het gezamenlijk bewegen op muziek heeft diverse voordelen vergeleken met medicatie en fixeren. Zo is het gericht op zowel de psychosociale als de omgevingsaspecten voor het verminderen van gedragsproblemen. Het gezamenlijk oefenen op muziek biedt de mogelijkheid tot communicatie en sociale interactie. Ook zijn er bij bewegen op muziek geen bijwerkingen, zoals bij medicatie. Verder is het mogelijk dat ouderen met dementie meerdere emoties voelen, maar niet in staat zijn om deze te uiten. Gezamenlijk bewegen op muziek kan een methode zijn om negatieve emoties op een zinvolle manier te uiten.

Verder onderzoek
Er is meer onderzoek nodig naar het effect van bewegen en muziek op onrustig gedrag. Het verschil tussen het effect van muziek horen en bewegen op muziek zou onderzocht moeten worden. Zo ook de samenhang tussen de mate van dementie en het effect van gezamenlijk bewegen op muziek.

Details van het onderzoek
Proefpersonen
Voor dit onderzoek werden deelnemers uit één verzorgingshuis in Taiwan geselecteerd. Patiënten mochten meedoen aan het onderzoek als:
- ze 65 jaar of ouder waren;
- dementie was gediagnosticeerd ;
- ze in staat waren mee te doen met simpele activiteiten en eenvoudige instructies konden volgen;
- ze Taiwanees of Chinees konden begrijpen;
- ze geen gehoorproblemen hadden;
- ze geen medicatie tegen agitatie innamen;
- de dementie matig tot ernstig was ;
- onrustig gedrag aanwezig was;
- er geen duidelijke symptomen van pijn of infectie waren.
Veertig patiënten voldeden aan deze criteria en wilden meewerken met het onderzoek. Drie patiënten vielen af vanwege regelmatige opname in het ziekenhuis. Eén patiënt werd overgeplaatst naar een andere faciliteit. In totaal hebben dus 36 patiënten aan het onderzoek meegedaan.

Data
Aan het begin van het onderzoek werd bij elke patiënt een aantal testen afgenomen. En noteerden de onderzoekers de demografische gegevens. Bij elke patiënt werd de aanwezigheid van onrustig gedrag aan het begin van het onderzoek, halverwege het onderzoek (na twee weken) en na afloop van het onderzoek (na vier weken) bepaald.

Interventie
Twee keer in de week deden de proefpersonen uit de interventiegroep gezamenlijk oefeningen op muziek. Hierbij moesten ze instructies van de onderzoekers opvolgen. Ze moesten hun lichaam en ledematen bewegen terwijl de muziek werd afgespeeld. Een sessie duurde dertig minuten. De sessies werden geleid door een verpleegkundig onderzoeker en twee onderzoeksassistenten die getraind waren in muziekinterventie. De gebruikte muziek was bekend bij de proefpersonen. De muziek had een plezierig en geschikt ritme en tempo om de deelnemers te helpen hun lichaam en ledematen te bewegen.

Kwaliteit van het onderzoek
Dit onderzoek kent een aantal beperkingen:
- het aantal deelnemers is erg klein;
- alle deelnemers komen uit hetzelfde verzorgingshuis;
- er is niet gemeten wat het effect van de interventie is op lange termijn;
- het onrustige gedrag van de proefpersonen werd beoordeeld door verpleegkundigen die de deelnemers dagelijks verzorgden. Zij wisten mogelijk welke deelnemer aan welke groep was toegewezen. Hierdoor is het onderzoek niet ‘blind’ gedaan.

Bron
The effects of group music with movement intervention on agitated behaviours of institutionalized elders with dementia in Taiwan
Taiwan, H.C. Sung, S.M. Chang, W.L. Lee & M.S. Lee, 2006

Eindredactie: Naomi Aanstoot

 Voetnoten:

1. Deze diagnose werd gesteld met de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV).
2. Matige of ernstige dementie werd vastgesteld als score 3-6 op de Global Deterioration Scale (GDS).
3. Vastgesteld met behulp van de Cohen-Mansfield Agitation Inventory (CMAI).
4. De Global Deterioration Scale (GDS) en de aangepaste Cohen-Mansfield Agitation Inventory (modified CMAI).
5. Dit werd gedaan met behulp van de aangepaste Cohen-Mansfield Agitation Inventory (modified CMAI).