Kauwen en dementie; wat is het verband?

Redactioneel - 25-08-2008

Ouderen krijgen vaak problemen met hun gebit en kauwvermogen. Maar hebben ouderen met dementie hier meer last van dan ouderen zonder dementie? Uit dit Japanse onderzoek blijkt van wel. Conclusie: bij oudere vrouwen zien we een sterke relatie tussen een verminderd kauwvermogen en mentale aftakeling.

Doel van het onderzoek
Is er een verband tussen een verslechterd kauwvermogen en mentale aftakeling? Daar waren de Japanse onderzoekers nieuwsgierig naar. Zij testten de relatie tussen een verminderd kauwvermogen en de mate van dementie bij ouderen. De onderzoekers spreken van mentale aftakeling als zij het hebben over dementie.

Resultaten en conclusie
Er is een duidelijk verschil tussen de vrouwen met dementie en de vrouwen zonder dementie. De vrouwen met dementie hadden duidelijk minder maximale bijtkracht, minder contactgebied tussen de boven- en onderkaak en minder kauwvermogen. Dit verschil is niet verklaarbaar door leeftijd of de mate van zelfstandig functioneren. Deze factoren waren namelijk bij beide groepen gelijk.
De conclusie uit dit onderzoek is dat er bij oudere vrouwen een sterke relatie is tussen een verminderd kauwvermogen en mentale aftakeling. Het is onduidelijk of de mentale aftakeling zorgt voor een verminderd kauwvermogen (bijvoorbeeld omdat zij vergeten hun tanden te poetsen). Of dat een verminderd kauwvermogen (tandverlies bij het ouder worden) tot mentale aftakeling leidt (door minder impulsen en bloedtoevoer naar het brein). Misschien versterken de processen elkaar. Het is in elk geval duidelijk dat we moeten letten op de zelfverzorging bij ouderen. Vooral omdat tandverlies mogelijk een risicofactor is voor Alzheimer (Kondo, Niino & Shido, 1994).

Details van het onderzoek
Aanpak
De mate van mentale aftakeling is eerst bij alle ouderen vastgesteld met een Japans screeninginstrument voor dementie . De ouderen, of hun verzorgenden, beoordeelden daarna of ze vijf dagelijkse activiteiten zoals eten en aankleden zelfstandig konden uitvoeren. Een tandarts telde bij elke deelnemer het aantal tanden en liet de ouderen op een drukgevoelige film bijten. Hiermee kon het contactgebied van de onder- en bovenkaak worden bepaald en ook de maximale bijtkracht. Het kauwvermogen is gemeten met een vragenlijst, waarbij de ouderen hun vermogen beoordeelden om 35 soorten voedsel te kauwen.

Proefpersonen
88 Japanse oudere vrouwen namen deel aan het onderzoek. Deze vrouwen woonden in de Japanse stad Nobeoka-shi. Onder hen waren 44 oudere vrouwen met dementie, gemiddeld 82.3 jaar oud. Zij woonden in een zorginstelling voor vrouwen met dementie. De 44 oudere vrouwen zonder dementie waren gemiddeld 81.1 jaar oud en kwamen uit het ledenbestand van vrijwilligersorganisaties.

Kwaliteit van het onderzoek
Beperkingen van dit onderzoek zijn:

• de mentale aftakeling is alleen onderzocht met een korte vragenlijst;
• de oorzaak en het stadium van de dementie was onbekend;
• het kauwvermogen is onderzocht met een vragenlijst;
• het is onduidelijk of de onderzoekers tijdens het uitvoeren van de testen wisten of de geteste vrouw aan dementie leed of niet. Oftewel: is het onderzoek blind uitgevoerd?
• alleen Japanse vrouwen zijn onderzocht. De resultaten hoeven daarom niet te gelden voor mannen en ouderen uit andere landen en culturen;
• er is op één tijdstip gemeten, waardoor lange termijneffecten onbekend zijn.

Bron

Reduced mastication stimulates impairment of spatial memory and degeneration of hippocampal neurons in aged SAMP8 mice. Japan; M.
Onozuka, K. Watasnabe, S.M, Mirbod, S. Okono, K. Nishivama, N.
Karasawa en I. Nogatsu; 1999

Eindredactie: Naomi Aanstoot