Persoonsgerichte zorg; waarom en hoe
Redactioneel - 19-03-2015
Vroeger was de zorg voor mensen met dementie vooral gericht op goede lichamelijke verzorging. Ten onrechte werd gedacht dat communicatie niet meer mogelijk was bij gevorderde dementie. Wat iemand nog wel kon, daar was weinig oog voor, en alle doen en laten van iemand met dementie werd al snel aan de aandoening gekoppeld. Deze benadering noemen we tegenwoordig het ‘medisch model’.
Beleving
Begin jaren '80 van de vorige eeuw kwam er kritiek op deze benadering, internationaal. Men kwam er steeds meer achter dat de dementie invloed heeft op hoe iemand de dingen beleeft, maar dat die eigen beleving wel serieus genomen moet worden. Zo zijn de dingen voor hem of haar gewoon en dat moet je respecteren. Bij gevorderde dementie is het doorgaans beter om helemaal bij die eigen beleving aan te sluiten, dan de persoon proberen terug te brengen naar de 'werkelijkheid'. Ook werd ingezien dat de beleving en het gedrag van mensen met dementie niet alleen voortkomen uit de hersenbeschadiging, maar ook uit wie zij zijn, het leven dat ze geleid hebben, de manier waarop zij met de ziekte omgaan, hoe ze wonen en leven en de manier waarop de omgeving met hen omgaat. Aansluiten bij de beleving van de persoon met dementie wordt ‘belevingsgerichte zorg’ genoemd.
Persoon
‘Persoonsgerichte zorg’ gaat nog een stap verder. Mensen met dementie zijn en blijven op de eerste plaats mens, niet een zieke of patiënt, zo is hierbij het uitgangspunt. Net als iedereen hebben mensen met dementie behoefte aan sociaal contact, liefde, warmte, bezigheden, zelfwaardering, en het gevoel erbij te horen. Het hebben van dementie verandert dit niet. De ziekte maakt wel dat zij zelf minder goed in staat zijn deze behoeften te vervullen; hiervoor hebben mensen met dementie hulp van de omgeving nodig. Persoonsgerichte zorg streeft ernaar om deze hulp te bieden. Door ervoor te zorgen dat iemand met dementie zich erkend, gerespecteerd en vertrouwd kan voelen, en de eigen mogelijkheden nog kan blijven benutten.
Integratieve zorg
In ons land is er nu een vierde benadering; ‘integratieve persoonsgerichte dementiezorg’. Deze brengt bepaalde inzichten uit de medische hoek samen met kennis over goede zorg en begeleiding.
Drie hoogleraren zijn de grondleggers van deze samenhangende benadering: bewegingswetenschapper en expert psychosociale begeleiding bij dementie Rose-Marie Dröes, specialist ouderen geneeskunde Jos Schols, en neuroloog Philip Scheltens.
De drie brachten deze in maart 2015 een boek uit voor zorgprofessionals. ‘Meer kwaliteit van leven; Integratieve persoonsgerichte dementiezorg’, is de titel.
In Deel 1 wordt ingegaan op de symptomen, diagnostiek en medische behandeling van de verschillende vormen van dementie.
Deel 2 beschrijft concreet welke zorg er in praktische zin mogelijk is: basiszorg, omgevings- en activeringsstrategieën, en technologische hulpmiddelen.
Tenslotte komen in Deel 3 vele vormen van begeleiding aan de orde om de persoon met dementie en zijn omgeving te helpen leren omgaan met de gevolgen van dementie en emotioneel in evenwicht te blijven: Hoe vind je een balans tussen behoud van regie en afhankelijkheid? Wat zijn nog zinvolle en haalbare bezigheden? Hoe help je hem/haar een positief zelfbeeld te behouden? Wat kan helpen om in contact te blijven met familie en vrienden? Welke medische behandeling wil je wel/niet meer bij voortschrijding van de ziekte?
Het boek is bedoeld voor eenieder die werkzaam is in de dementiezorg en verder wil kijken dan zijn eigen professie, op zoek naar een meer geïntegreerde benadering.
Meer lezen over persoonsgerichte zorg?
Over persoonsgerichte zorg kunt u meer lezen op de speciale website van het Trimbos instituut en in bovengenoemd boek voor zorgprofessionals. ‘Meer kwaliteit van leven; Integratieve persoonsgerichte dementiezorg’.
Bronnen: