Belevingsgerichte ondersteuning: hoe krijgt Bergweide dat voor elkaar?

Door: Elly Duijf - Redactioneel - 22-07-2008

Belevingsgerichte ondersteuning: hoe krijgt Bergweide dat voor elkaar?
Verpleeghuis Bergweide doet het goed volgens velen. Perspect en Cliënt & Kwaliteit zijn lovend. Een good practice dus. IDé ging op zoek naar wie en wat hier achter steekt.

Hoge kwaliteitscijfers
Perspect bij de toetsing voor het Bronzen Keurmerk: ‘Bergweide scoorde op 97 procent van de onderzochte items hoger dan het landelijk gemiddelde.’

Cliënt & Kwaliteit: ‘De eigen wil van de bewoner wordt serieus genomen. De medewerkers proberen de bewoner niet te overtuigen dat hij zaken verkeerd ziet, want ‘de bewoner ziet het zoals hij het ziet.’ Dat is de kern van de belevingsgerichte zorg die in Bergweide geboden wordt. De zorg wordt gegeven met een open oog voor de restvermogens van de bewoner: ‘Ze kijken hier niet naar wat de bewoners niet kunnen, maar naar wat ze wel kunnen.’ ‘De verzorging gebeurt niet gehaast, maar liefdevol en respectvol. De bejegening is vriendelijk. Er is voldoende aandacht voor de uiterlijke verzorging van de bewoner.’ ‘De verzorgenden staan open voor op- en aanmerkingen en doen wat zij beloofd hebben.’

Geschiedenis
Bergweide is een klein verpleeghuis voor 92 mensen met dementie en 33 mensen met een lichamelijke aandoening. Het ligt in het Zuid-Limburgse Heerlen. Het is ruim tien jaar geleden gebouwd voor religieuzen met dementie uit het hele land, maar ook voor leken.

Bij het aantreden van de directie en het management waren de bouwplannen al gereed, maar de zorgvisie moest nog worden ingevuld, Dat heeft de directie samen met zijn team gedaan. Twee dagen op de hei ‘blanco nadenken’ leverde een visie op die sindsdien nauwelijks is bijgesteld.
Directeur Léon Hintzen en zorgmanager Monique Ekers - beide verpleegkundige - hebben hierbij veel gehad aan hun ervaring in de sector voor mensen met een verstandelijke beperking waar belevingsgerichtheid al gewoon was. Deze twee mensen van het eerste uur hebben nog steeds de leiding in Bergweide.

Woonzorgvisie
In de visie van Bergweide staat het contact – de menselijke ontmoeting – centraal. Eerst contact leggen, vóór alles wat je doet! Begrippen als ‘menslievend zijn’ worden niet geschuwd.
De bewoners leven in veilige besloten leefgroepen, in een rustige en intieme sfeer. Directeur Léon Hintzen: ‘We streven naar een rustige en opgeruimde sfeer, waarin bewoners zich welkom voelen. We streven er niet naar dat er voortdurend interactie is. Net als moeder thuis; die was ook niet altijd met mij bezig. Maar ook als ze haar eigen dingen deed, was haar aanwezigheid heel plezierig en rustgevend.’

Er zijn zestien verenigingen. Daarnaast wordt met bewoners naar een plezierige individuele daginvulling gezocht. Bezoek is welkom in de eigen kamer van bewoners en in de publieke ruimten, zoals het restaurant. Daarnaast zijn er speciale activiteiten met familie zoals het maandelijkse ‘Uit eten in eigen huis’.

Bij de bouw stond contact en veiligheid centraal en was er minder aandacht voor behoud van het gewone dagelijkse leven. Dat is terug te zien in de bouw met een centrale keuken, inpandige gangen etcetera. Verworven inzichten over ‘zo gewoon mogelijk wonen en leven’ komen tot uitdrukking in de nieuwbouw- en verbouwplannen voor de komende jaren.

Financiering
De bewoners betalen geen eigen bijdrage anders dan de reguliere. Er zijn ook geen andere financieringsbronnen dan de AWBZ.

Doelgroepen
In het begin was 35 procent van de bewoners niet religieus, inmiddels is dat 65 procent. Onder de niet religieuzen blijkt Bergweide vooral hoogopgeleiden aan te trekken. Al met al heeft Bergweide een redelijke homogene populatie die bewust kiest voor dit huis.

Organisatie
De leefgroepen bestaan uit tien tot elf bewoners.
De zorgverleners van een leefgroep vormen een team, drie teams samen een afdeling.

Personeelsformatie en roostering voor de zorg
In elke leefgroep zijn er van 7.00 tot 15.30 uur twee verzorgenden. Van 15.00 tot 23.00 uur is er één verzorgende. De vroege dienst begint overigens ook wel eens pas om 8.00 uur, omdat in die groep bewoners willen uitslapen.

Voor elk team van drie leefgroepen is er verder van 7.00 – 23.00 uur één ondersteunende verzorgende die inspringt waar dat nodig is en één verzorgende voor de nacht.

Voor elke negen groepen is er vervolgens nog van 18.00 tot 7.00 uur een verpleegkundige aanwezig, die waar nodig ingezet kan worden.

Bergweide heeft 7 fte’s (13 mensen) activiteitenbegeleiding en drie stagiaires. Allen zijn deels flexibel inzetbaar in de leefgroepen en deels vast verbonden aan verenigingen. Er is 1 Fte arts. Paramedici zijn voor 1,22 Fte vast in dienst en op afroep is extra capaciteit beschikbaar.

Ondersteunende diensten, staf en management
Voor de zorg zijn er vier teamleiders (niveau 4).

Kosten scholing
Bergweide geeft 1 procent van haar budget uit aan trainers, docenten, boeken en schoolgeld. De verletkosten zijn niet inbegrepen.

Implementatie en borging belevingsgerichte zorg
Bergweide heeft vanaf de start een belevingsgericht zorgconcept. De directie kon zijn eigen team samenstellen om hier vorm aan te geven. Vanaf het begin is iedereen geschoold in belevingsgerichte zorg door een trainer (met een verpleegkundige en managementachtergrond) die sindsdien ook alle na- en bijscholing verzorgt.

Introductiescholing
Alle medewerkers in het primaire proces (zorg, medisch/paramedisch en activiteitenbegeleiding) worden bij in dienst treding geschoold in belevingsgerichte zorg. Eenmaal per jaar worden hiervoor twee scholingsdagen georganiseerd. Op de eerste dag wordt de basis gelegd voor reflectie en zelfreflectie. Op dag twee krijgen de deelnemers een praktijkopdracht mee waarop in de scholing wordt gereflecteerd.
Als er voldoende nieuwe facilitaire medewerkers zijn, dan worden zij ook geschoold.

Coaches
Elke huiskamer heeft aandachtsfunctionarissen voor verschillende aspecten van de zorg - óók voor belevingsgerichte zorg; deze aandachtsfunctionarissen heten coaches. De coaches (niveau 3 of 4) werken nieuwe medewerkers in, geven voorbeeldgedrag en waar nodig feedback.

BGZ-teams
Elke afdeling heeft een team belevingsgerichte zorg (BGZ-team), bestaande uit drie coaches, de activiteitenbegeleider, de (para)medici en de teamleider. In een maandelijks overleg van twee uur worden probleemsituaties met betrekking tot BGZ besproken. Daarnaast worden de teamplannen gemaakt en bewaakt voor de wisselende hoofddoelen die Bergweide jaarlijks kiest. Zorgmanager Monique Ekers leidt alle BGZ-teams: ‘Met name om feeling te houden, mee te ontwikkelen in de belevingsgerichte zorg en in de gaten te houden dat we op alle afdelingen dezelfde richting blijven uitgaan’.

Alle BGZ-teams samen hebben samen met de zorgmanager drie tot vier keer per jaar een BGZ-dag, onder leiding van de vaste trainer. De BGZ-dag is een dag van scholing en intercollegiale toetsing. Op deze dagen worden nieuwe ontwikkelingen besproken en aanpakken en inzichten verdiept, bijvoorbeeld aan de hand van casuïstiek.

Ook zelf investeren
Van de zorgmedewerkers wordt verwacht dat ze investeren in hun eigen vak. Vakliteratuur kan ook in de huiskamer worden gelezen. De medewerkers zijn hiervoor gemotiveerd, mede door de resultaten die zij gezamenlijk boeken.

Regulier werkoverleg
Multidisciplinair overleg (MDO)
Bij het MDO is de familie in principe aanwezig. Zij doet in de meeste gevallen ook actief mee. Zij krijgen sowieso altijd het besprokene in verslag toegestuurd en moeten, indien akkoord, dit getekend terugsturen.

Werkoverleg
Huiskameroverleg: eenmaal per maand twee uur. De coach heeft net als de andere aandachtsfunctionarissen een vaste inbreng.
Afdelingsoverleg: eenmaal per zes weken.

Familie
Contactavonden leefgroepen: één tot driemaal per jaar. Zowel medewerkers als contactpersonen doen hieraan mee. Vaak wordt een thema besproken, soms worden filmpjes vertoond van een dag in de huiskamer. De filmpjes worden door de familie erg op prijs gesteld.

Functioneringsgesprekken
Functioneringsgesprekken worden eenmaal per jaar gehouden. De uitkomsten worden hierna door teamleider en/of coach opgepakt.

Overig HRM-beleid
Zorgmanager Monique Ekers: ‘We roosteren sociaal en hebben personal benefits waaraan de medewerkers kunnen deelnemen (fietsenplan, koop en verkoop van uren etcetera). Medewerkers hebben zitting in allerlei commissies en werkgroepen. Zo worden zij bij de meeste ontwikkelingen nauw betrokken. BGZ is niet alleen gericht op onze bewoners maar proef je door het hele huis. Vanuit de beleving van de medewerkers wordt aandacht aan hun wensen en behoeften geschonken. De teamleiders worden vanuit hun beleving gecoacht door mij. Ik word vanuit mijn beleving gecoacht door directeur Léon Hintzen.’

Smalle top
Een hele smalle managementlaag zorgt ervoor dat dit allemaal mogelijk is. De lijnen zijn kort, besluiten kunnen snel genomen worden en de organisatie is relatief goedkoop te besturen.

Lees meer over Bergweide in het impressieverslag: Er zijn voor de bewoner