Hoogbegaafdheid en dementie
Redactioneel - 15-05-2018
Ieder mens met dementie heeft behoefte aan voldoende prikkels, en hoogbegaafden des te meer. De vereniging van en voor zeer intelligente mensen, Vereniging Mensa Nederland, vraagt hier aandacht voor. Hieronder een verkorte weergave van enkele artikelen in haar tijdschrift HiQ Mensa Magazine #17 (voorjaar 2018) geschreven door Karina Ahles, Christianne Bezembinder, Elise Hofhuis en Karina Meerman.
Dementie laat herkend
Hoogbegaafde mensen blijven door hun extra hersencapaciteiten beter functioneren dan anderen met vergelijkbare hersenschade. Hierdoor wordt dementie bij hen meestal pas laat herkend. Daarvóór wordt het veranderde gedrag vaak geweten aan stress of andere problemen, en krijgen ze niet de steun die ze nodig hebben.
Passende zorg
Daarnaast sluit het activiteitenaanbod in ontmoetingscentra en verpleeghuizen slecht aan bij de speciale behoeftes van hoogbegaafden. In het algemeen is er bij de daginvulling vaak al geringe aandacht voor individuele wensen en behoeften, maar hoogbegaafden vallen meestal helemaal buiten de boot. Hierdoor gaan ze zich terugtrekken of juist om prikkels vragen, wat door zorgmedewerkers ervaren kan worden als zeuren of klagen.
Op eigen niveau
Maar het kan ook anders. HiQ Mensa Magazine laat de coördinatoren van twee zorginstellingen aan het woord, die het anders aanpakten. Lieke Sonderman van AxionContinu vertelt dat op hun veertien locaties in Utrecht ‘Activiteiten op niveau’ worden gegeven voor cliënten die op hoog cognitief niveau functioneren en een breed interessegebied hebben. Al bij de intake wordt gekeken of een nieuwe bewoner binnen de doelgroep valt. Sonderman: ‘Wat hoogintelligente ouderen nodig hebben, is input en verdieping. Een boekenclub, gedichtenkring of cultuurcafé bijvoorbeeld’. AxionContinu startte voor de doelgroep zelfs een wetenschapscafé. Studenten van de Universiteit Utrecht praten daar met de deelnemers over hun scriptie. Daarnaast worden bestaande activiteiten waar mogelijk verdiept voor de hoogbegaafden: bijvoorbeeld door andere materialen om mee te werken en andere onderwerpen om over te discussiëren. Joke Wubben van Pieter van Foreest vertelt dat zij in het Delftse Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun naasten, een aparte groep startte voor hoogopgeleiden. Ze ontdekte dat haar deelnemers vooral informatie wilde blijven vergaren. Tegelijkertijd schrijdt bij iedere deelnemer de dementie voort, en is het een uitdaging om het voor iedereen leuk te blijven houden, ongeacht het stadium van de dementie, weet Wubben. Medewerkers doen dat door hun vragen aan te passen. Bijvoorbeeld op een gegeven niet meer: ‘Wat denkt u dat de kunstenaar heeft bedoeld’, maar: ‘Vindt u het mooi?’ Wubben: ‘Wanneer men om vier uur naar huis gaat, moet men een nuttige dag hebben gehad. Dat kan zijn omdat mensen informatie hebben verzameld of omdat ze een prettig en gezellig gevoel hebben gehad. Alles is goed, als het maar bij die persoon past’.
Ideeën?
Stichting Mensa Fonds wil met haar programma Grijs Goud bevorderen dat hoogintelligente ouderen de speciale aandacht krijgen die ze nodig hebben. De behoeften van deze groep overlappen grotendeels met die van hoogopgeleide ouderen in het algemeen, al dan niet hoogbegaafd. Organisatoren van passende activiteiten kunnen daardoor inspelen op een doelgroep die groter is dan alleen de hoogbegaafden. Pilots bleken tot nu moeilijk van de grond te komen. Lukt het toch, dan sneuvelen ze vaak als eerste bij een reorganisatie, bezuiniging of vertrek van de kartrekker, zo is de ervaring. Maar opgeven is geen optie en Stichting Mensa Fonds zoekt mensen die willen meedenken of ideeën aandragen.
Aanmelden kan via , o.v.v. Grijs Goud. Of te bellen met Karina Ahles op 06-22 78 48 16.
Lees de volledige artikelen in HiQ Mensa Magazine #17
Relevante links: