Personeelsbezetting: kwaliteit en niet kwantiteit maakt het verschil

Redactioneel - 14-02-2018

Wat maakt het verschil als het gaat om de kwaliteit van leven en zorg in verpleeghuizen? Het belangrijkste daarvoor is níét het aantal personeelsleden, concludeert een wetenschapsteam van de Universiteit Maastricht, o.l.v. prof. dr. Jan Hamers. Hun onderzoek laat zien dat visie, kennis en kunde het echte verschil maken.

Eigen leefstijl, samen met naasten

‘Nieuwe verpleeghuiszorg moet erop gericht zijn dat iedere bewoner de eigen leefstijl zo veel mogelijk kan voortzetten en dat naasten een belangrijke rol in diens leven kunnen blijven vervullen’, zeggen de wetenschappers. ‘Zorgmedewerkers moeten het zorgproces kunnen aanpassen aan de behoeften van bewoners en hun naasten’. Maar kunnen ze dat ook? De onderzoekers: ‘Wetenschappelijk onderzoek laat zien dan veel zorgverleners (verzorgenden, verpleegkundigen, (para)medici, psychologen) hun eigen kennisniveau en handelen overschatten en de behoeften van bewoners niet altijd goed kunnen inschatten.  Professionals kunnen ook moeilijk over hun eigen grenzen heen kijken, waarbij ze onvoldoende zicht hebben op welke andere competenties, werkwijzen en organisatievormen nodig zijn om adequaat aan de zorgvraag te voldoen’. Het wetenschapsteam schetst een aantal oplossingsrichtingen:

Vaste teams en mix van deskundigheden

Uitgangspunt moet volgens de onderzoekers zijn dat de dagelijkse zorg en ondersteuning aan bewonersgroepen wordt geboden door vaste kleine zorgteams. Daarnaast pleiten zij voor meer taakdifferentiatie dan nu in de regel het geval is, op basis van een mix van deskundigheden. Dus niet iedereen hetzelfde laten doen, maar bijvoorbeeld opgeleide activiteitenbegeleiders of SPW-ers gericht inzetten. En HBO-verpleegkundigen of verpleegkundig specialisten: deze brengen eigen expertise in het team en kunnen aan verzorgenden learning-on-the-job bieden.

Om over de grenzen van de eigen disciplines heen te kunnen kijken, is verder echte multidisciplinaire samenwerking nodig, en die komt er niet zomaar, zo blijkt uit onderzoeken, maar dat vraagt de nodige kennis, kunde en aandacht.

Zorginhoudelijke sturing

Er is ook sturing nodig, zo stellen Hamers c.s. vast. Zorgverleners moeten een gezamenlijke zorgvisie hebben en over handvatten beschikken om hier vorm aan te geven. En daar ligt volgens hen een belangrijke taak voor bestuurders en managers. Zij hebben een ‘cruciale rol in het ontwikkelen van visie om verpleeghuiszorg te veranderen zodat deze betere voldoet aan de verwachtingen en behoeften van bewoners hun naasten.’  En voor het in praktijk brengen ervan hebben managers een belangrijke sleutel.  ‘Managers moeten zorgmedewerkers inspireren, uitdagen en overtuigen om zorginhoudelijke doelstellingen te bereiken. En ‘persoonsgerichte zorg vraagt om een cultuur van veiligheid en verbondenheid’, en daar kunnen managers met hun eigen voorbeeldgedrag grote invloed op hebben, zo stellen de wetenschappers vast. Hamers c.s. pleiten voor vakinhoudelijk leiderschap; inhoudelijke sturing en coaching. Managers zouden hierin geschoold en gecoacht kunnen worden, en ook op deze vaardigheden geselecteerd.

Bestuurders kunnen verder bijdragen aan de ‘nieuwe verpleeghuiszorg’ door coalities te sluiten met de beroepsopleidingen en er samen voor te zorgen dat docenten en hun lessen up to date zijn, voor basisopleidingen en programma’s voor bij- en nascholing.

Zelfsturing

Hamers cs onderzochten in hoeverre er wetenschappelijke onderbouwing is voor de 'Leidraad Verantwoorde Personeelssamenstelling', die door veldpartijen is ontwikkeld binnen 'Waardigheid & Trots', als aanzet voor goede personele bezetting. In deze leidraad wordt een model geboden waarmee zorgteams zelf kunnen bepalen welke personele bezetting er nodig is voor hun bewoners. ‘Zelfsturing’ is het onderliggende principe: zorgverleners samen met bewoners laten bepalen wat er nodig is voor een goed leven en goede zorg. Zij kunnen dat zelf het beste, is de aanname. De bevindingen en aanbevelingen uit de review kunnen ook worden gelezen in het licht van de brede beweging naar zelfsturing die thans in de langdurende zorg gaande is. 

In het artikel zelf leest u meer onderzoeksgegevens t.a.v. deze zelfsturing.

Zie hier het onderzoeksverslag: ‘Review Leidraad Verantwoorde Personeelssamenstelling’