Betekenisvolle activiteiten even belangrijk als goede zorg
(Eerder gepubliceerd op 6 maart 2018) - Redactioneel - 08-02-2022
Betekenisvolle activiteiten zijn voor mensen met dementie net zo belangrijk als de lichamelijke verzorging, én er is in het verpleeghuis veel meer aandacht voor nodig. Dit was de conclusie van Dieneke Smit in een onderzoek waar zij enkele jaren geleden op promoveerde. Dieneke Smit is gezondheidswetenschapper en gerontoloog, en manager van zorgboerderij Reigershoeve. IDé vroeg haar hoe het anders kan.
Ogenschijnlijk simpele dingen
‘Betekenisvolle activiteiten zijn zeker niet op de eerste plaats de groepsactiviteiten, de welzijnsactiviteiten; deze horen erbij maar er zijn veel meer mogelijkheden’, zegt Dieneke Smit. ‘Elk moment van de dag biedt mogelijkheden tot betekenisvolle geestelijke en lichamelijke activiteit. Door echte aandacht, gesprek, het stimuleren van zintuigen, door muziek waar iemand van houdt. Door iemand zelf te laten doen wat hij/zij zelf nog kan, al is het met meer moeite. Dit alles begint al bij het wakker worden. En ook bij de dagelijkse activiteiten rond het eten en het huishouden. Met de ogenschijnlijk simpele dingen kunnen zorgmedewerkers zo veel doen om bewoners een betekenisvolle dag te bezorgen’.
Bewoner kennen
De andere activiteiten die volgens Smits’ onderzoek voor verpleeghuisbewoners gemiddeld het meest bijdragen aan welbevinden zijn: bezoek krijgen, gesprekken en activiteiten gericht op ontspanning, bewegen en reminiscentie (ophalen van positieve herinneringen). Maar wat iemand fijn vindt en kan, verschilt per persoon en verandert ook in de loop van de dementie. ‘Het is dus belangrijk om de bewoner te kennen en te weten welke activiteiten iemand graag doet en om daarbij aan te sluiten’, beveelt Smit aan. ‘Familie kan daar ook een rol in spelen; zij kennen de bewoner immers goed’.
Familie en vrijwilligers
Familie is dus op verschillende manieren belangrijk voor het welzijn van bewoners; als bezoeker en als partner in de zorg en ondersteuning. Smit stelde vast dat hoe beter de familie betrokken is bij de besluitvorming over de zorg, hoe beter de familie ook betrokken is bij de activiteiten voor bewoners. Daarnaast is er een rol voor vrijwilligers. Zij kunnen voor extra activiteiten zorgen.
Zorgorganisatie
Wat vraagt dit nou van de zorgorganisatie? Smit: ‘Op de eerste plaats: kleinschalige zorg. Dat wil zeggen: huiselijke groepswoningen in een stimulerende woonomgeving waar van alles te beleven is. En voor elke groep een vast team van goed opgeleide mensen, die kennis hebben van de moderne inzichten over dementie’. Volgens Smit moeten ze niet allemaal dezelfde opleiding hebben, maar juist verschillende; dat verrijkt. ‘In onze zorgboerderij doet een verzorgende ook groepsactiviteiten, een SPW-er doet ook de lichamelijke verzorging. Door hun verschillende achtergrond leren ze van elkaar’.
Verder heeft Smit adviezen voor het omgaan met vrijwilligers en familie. ‘Vraag vrijwilligers voor heel specifieke activiteiten, bijvoorbeeld: ‘wij zoeken iemand die 1 x per week met onze mannelijke bewoners wil komen timmeren’. En overlaadt hen niet met regels, maar zorg dat zij zich welkom en ondersteund voelen’. In de zorgboerderij die Smit samen met haar vader runt, wordt elke nieuwe vrijwilliger en familielid uitgenodigd voor een introductieprogramma over omgaan met dementie. Deze introductie wordt elk kwartaal gehouden. Daarnaast is er 3 x per jaar een themabijeenkomst. Elke vrijwilliger heeft binnen Reigershoeve verder een vaste zorgmedewerker als contactpersoon. ‘Deze combinatie van dingen werkt geweldig goed’, zegt Smit, ‘en zo dragen we onze zorgvisie uit’. Daarnaast is er aandacht voor de sociale binding tussen vrijwilligers onderling en met de medewerkers. ‘Twee keer per jaar is er een vrijwilligersfeest. Zo organiseerden we in het najaar een vrijwilligersfestival, met op ons terrein allerlei plezierige activiteiten, zoals bijvoorbeeld een bier- en wijnproeverij, gecombineerd met educatieve activiteiten’.
Reigershoeve zet dus een heel ander beeld neer van verpleeghuiszorg, dan het (negatieve) beeld dat op dit moment zo sterk heerst. Smit: ‘ Dat klopt. En we merken dat mensen hierdoor graag bij ons komen werken. Wij hebben nu 76 vrijwilligers, voor 27 bewoners ’.
Mannen
Tot slot heeft Dieneke Smit nog een laatste advies: ‘Uit mijn onderzoek kwam naar voren dat mannelijke bewoners gemiddeld gesproken minder activiteiten hebben dan vrouwen. We weten niet precies hoe dat komt, maar het zou ermee te maken kunnen hebben dat de zorgmedewerkers - de meeste zijn vrouw - het lastiger vinden om in te spelen op de behoeften van mannelijke bewoners. Dat is echt een aandachtspunt voor woonzorgcentra.
Het promotieonderzoek va Dieneke Smit ‘Seize the day! Activity involvement and welbeing of people with dementia living in care homes’ is te downloaden www.reigershoeve.nl
Lees ook: