Handreiking: verhuizen naar een verpleeghuis

Begripvolle steun | Fijne woonomgeving | Naasten, professionals, samenleving zijn partners | Dienstbare zorgorganisatie

Redactioneel - 07-03-2017

Klaarmaken voor verhuizen naar een verpleeghuis Wat kun je als zorgverleners doen om de verhuizing naar een verpleeghuis voor iemand zo makkelijk mogelijk te maken? En hoe zorg je ervoor dat je de nieuwe bewoner zo snel mogelijk echt kent, zodat je de zorg en steun kunt geven die bij hem/haar past? Zorginstelling Pieter van Foreest verdiepte zich erin en ontwikkelde een handreiking. Hieronder zet IDé de belangrijkste conclusies op een rij.

Schrap het woord ‘opname’

Het woord opname verwijst naar een ziekenhuisachtige situatie, terwijl een verpleeghuis een plek is om goed te kunnen wonen en de nodige zorg en steun te krijgen. Verpleeghuizen streven er tegenwoordig naar dat bewoners hun huis als een nieuw ‘thuis’ kunnen ervaren. En daar hoort het woord ‘verhuizen’ bij.

De verhuizing begint al thuis

Al ver voordat de verhuizing daadwerkelijk in zicht komt, zijn toekomstige bewoners en hun naasten ermee bezig. Ze hebben vragen over hoe het verder moet als het thuis niet meer kan. Wat voor soort verpleeghuizen zijn er dan? En welke past het best mij? Hierbij spelen er ook gevoelens van onzekerheid, verdriet over het los moeten laten of weerstand tegen een verpleeghuis. Ook die vragen aandacht. Het is belangrijk dat mensen daarvoor terecht kunnen bij een deskundige die hen goed kent.

Leer iemand kennen

Om iemand goede zorg en steun te kunnen bieden, moet je hem/haar kennen. Hoe doe je dat als zorgverlener? Een manier is om met de cliënt een levensboek te laten maken: met tekst en plaatjes over belangrijke mensen en gebeurtenissen in haar/zijn leven. Het levensboek kan ook gaan over gemiste kansen en onvervulde wensen, of over lang vergeten hobby’s en bezigheden. Een andere manier is een fotoboek over de oude woning en andere belangrijke plekken in de leefomgeving. Of een herinneringskoffer, met belangrijke spullen. Naasten vinden het vaak fijn om zoiets te maken. Het boek of de koffer kan ook mee naar het verpleeghuis. Het helpt zorgverleners om de nieuwe bewoner te leren kennen en begrijpen.

Maak de overgang makkelijker

Verhuizing naar een verpleeghuis Tegen de tijd dat de verhuizing echt in zicht is - zo binnen 3 maanden - is het goed om de twee werelden bij elkaar te brengen. Dat kan op twee manieren: 1) de nieuwe bewoner uitnodigen om af en toe naar het verpleeghuis te komen en mee te doen aan eten, koffiedrinken of een activiteit, 2) de nieuwe bewoner thuis laten bezoeken door een contactpersoon vanuit het verpleeghuis.

Als er een plaats is in het verpleeghuis, kan ook de contactverzorgende kennis gaan maken. Als er dan nog niet eerdere huisbezoeken zijn geweest, kan het verstandig zijn de contactverzorgende te laten ondersteunen door een verpleegkundige.

Verzamel informatie vóór de verhuisdag

Als het intakegesprek al bij de nieuwe bewoner thuis plaatsvindt, kan er op de verhuisdag alle aandacht voor zijn om de bewoner en mantelzorger op hun gemak te stellen. Al vóór de verhuizing kan de specialist ouderengeneeskunde contact opnemen met de huisarts, bijvoorbeeld. En ook met de bewoner en mantelzorger.

Rust en aandacht tijdens de verhuisdag

Het is belangrijk dat de nieuwe bewoner en mantelzorger zich op deze eerste dag welkom voelen, en dat er rust en aandacht is voor hun vragen en behoeften. Een goed begin is het halve werk! Enkele tips:

Zorg voor een hartelijke en persoonlijke ontvangst
Tips Zorg ervoor dat bij de receptie en personeel bekend is dat er een nieuwe bewoner wordt verwacht. Zorg ervoor dat er direct iemand beschikbaar is om de nieuwe bewoner en zijn begeleider(s) welkom te heten. Spreek de nieuwe bewoner aan met zijn/ haar naam. Eventueel staat er een bosje bloemen of een andere kleine attentie, passend bij de bewoner, klaar in de kamer. Zorg voor een vertrouwd gezicht tijdens de ontvangst. Het liefst de contactverzorgende die wellicht ook al op huisbezoek is geweest. Het kan ook de klantkenner thuis zijn of de buddy die vertrouwd is voor de nieuwe bewoner. Laat de contactverzorgende het welkomst-gesprek doen bij de bewoner. Het vergt een goede planning, maar het levert veel op. Familie geeft aan dat hierdoor minder dingen langs elkaar heen lopen, dingen dubbel verteld moeten worden en er meer duidelijkheid is. Besteed als (het liefst) contactverzorgende extra zorg en aandacht aan de familie. Zij hebben veel vragen, veel onzekerheden en zullen zich niet altijd realiseren dat er veel dingen mogelijk zijn om voor hun ook een zachte landing te realiseren (blijven eten tijdens de verhuisdag, blijven slapen als daar behoefte aan is). Deze dag is een dag vol nieuwe indrukken en emoties als gevolg van de verhuizing, de kennismaking met medebewoners en het -voor de mantelzorgers- moeten achterlaten van een dierbare in een vreemde omgeving. Besteed vooral aandacht aan deze emoties. Houd de dag zo informeel mogelijk Alles wat niet per se noodzakelijk is (bijvoorbeeld administratieve zaken), kan in een eerder stadium worden gedaan, dan wel worden uitgesteld tot een later tijdstipAttendeer familie op de mogelijkheden van digitale communicatie, zoals CarenZorgt of Familienet. Bied de mantelzorger ondersteuning bij het afscheid. Bespreek met de mantelzorger dat het wellichtfijn is dat er iemand voor hem zelf is als hij thuiskomt. Het kan prettig zijn om een uitlaatklep te hebben. Bel de mantelzorger aan het eind van de dag even op om te vragen hoe het is gegaan. Het wordt door de mantelzorger enorm gewaardeerd als iemand informeert hoe het met hun naaste gaat en de mantelzorger de gelegenheid heeft om zijn/haar verhaal nog een keer te doen. Vaak kreeg de bewoner al zorg thuis en is er een band opgebouwd met de thuiszorgmedewerkers. Aan deze situatie komt na de verhuizing vaak een abrupt einde, waardoor ook vastigheid voor de mantelzorger wegvalt. Sluit de zorg thuis niet abrupt af. Blijf indien nodig in beeld en zorg voor een goede warme overdracht.

Zorg voor een hartelijke en persoonlijke ontvangst

Tips

Zorg ervoor dat bij de receptie en personeel bekend is dat er een nieuwe bewoner wordt verwacht.
Zorg ervoor dat er direct iemand beschikbaar is om de nieuwe bewoner en zijn begeleider(s) welkom te heten. Spreek de nieuwe bewoner aan met zijn/ haar naam. Eventueel staat er een bosje bloemen of een andere kleine attentie, passend bij de bewoner, klaar in de kamer.
Zorg voor een vertrouwd gezicht tijdens de ontvangst. Het liefst de contactverzorgende die wellicht ook al op huisbezoek is geweest. Het kan ook de klantkenner thuis zijn of de buddy die vertrouwd is voor de nieuwe bewoner.
Laat de contactverzorgende het welkomst-gesprek doen bij de bewoner. Het vergt een goede planning, maar het levert veel op. Familie geeft aan dat hierdoor minder dingen langs elkaar heen lopen, dingen dubbel verteld moeten worden en er meer duidelijkheid is.
Besteed als (het liefst) contactverzorgende extra zorg en aandacht aan de familie. Zij hebben veel vragen, veel onzekerheden en zullen zich niet altijd realiseren dat er veel dingen mogelijk zijn om voor hun ook een zachte landing te realiseren (blijven eten tijdens de verhuisdag, blijven slapen als daar behoefte aan is). Deze dag is een dag vol nieuwe indrukken en emoties als gevolg van de verhuizing, de kennismaking met medebewoners en het -voor de mantelzorgers- moeten achterlaten van een dierbare in een vreemde omgeving. Besteed vooral aandacht aan deze emoties.
Houd de dag zo informeel mogelijk Alles wat niet per se noodzakelijk is (bijvoorbeeld administratieve zaken), kan in een eerder stadium worden gedaan, dan wel worden uitgesteld tot een later tijdstipAttendeer familie op de mogelijkheden van digitale communicatie, zoals CarenZorgt of Familienet.
Bied de mantelzorger ondersteuning bij het afscheid. Bespreek met de mantelzorger dat het wellichtfijn is dat er iemand voor hem zelf is als hij thuiskomt. Het kan prettig zijn om een uitlaatklep te hebben.
Bel de mantelzorger aan het eind van de dag even op om te vragen hoe het is gegaan. Het wordt door de mantelzorger enorm gewaardeerd als iemand informeert hoe het met hun naaste gaat en de mantelzorger de gelegenheid heeft om zijn/haar verhaal nog een keer te doen.
Vaak kreeg de bewoner al zorg thuis en is er een band opgebouwd met de thuiszorgmedewerkers. Aan deze situatie komt na de verhuizing vaak een abrupt einde, waardoor ook vastigheid voor de mantelzorger wegvalt. Sluit de zorg thuis niet abrupt af.
Blijf indien nodig in beeld en zorg voor een goede warme overdracht.

Ook ná de verhuisdag aandacht voor de verhuizing..

De eerste periode na de verhuizing betekent zowel voor de nieuwe bewoner als voor de mantelzorger wennen aan een nieuw leven. De nieuwe bewoner moet zich nog thuis gaan voelen en zich een plekje gaan verwerven in de groep. Veel mantelzorgers hebben te maken met ambivalente gevoelens; enerzijds voelen ze zich ontlast, anderzijds is er verdriet. En ze moeten er nog vertrouwen in krijgen dat er goed voor hun naaste gezorgd wordt in het verpleeghuis. Voldoende aandacht voor dit alles is heel belangrijk. Een van de adviezen is om bijeenkomsten te organiseren voor nieuwe bewoners en hun mantelzorgers. Andere tips zijn onder meer:

De periode na de verhuizing
Tips Betrek de nieuwe bewoner bij de activiteiten in de huiskamer, overleg of en bij welke taken hij een aandeel wil hebben. Geef de nieuwe bewoner tijd om te wennen. Zorg ervoor dat de mantelzorger zich welkom voelt. Maak tijdens de bezoeken van de mantelzorger altijd even een praatje en probeer de mantelzorger op haar gemak te stellen. Maak in de eerste periode na de verhuizing 24-uurs aanwezigheid van de mantelzorger mogelijk. De overgang van thuis naar verpleeg- of verzorgingshuis kan geleidelijker zijn wanneer de mantelzorger in de beginperiode in het verpleeghuis kan blijven logeren. Maak gebruik van de ervaringsdeskundigheid van de mantelzorger. De mantelzorger kent de persoon meestal erg goed en kan precies aangeven hoe deze benaderd of behandeld zou willen worden. Het gebruik maken van de informatie van de mantelzorger draagt tevens bij aan een gevoel van erkenning en positieve zelfwaardering van de mantelzorger. Informeer de mantelzorger over de gang van zaken in de nieuwe woonsituatie en over de zorgleefplan besprekingen. Ga ook in op de verwachtingen van de mantelzorger en overleg hoe je aan deze verwachtingen kunt voldoen. Bespreek ook op welke manier de mantelzorger op de hoogte gehouden wil worden en sluit aan bij zijn/haar informatiebehoefte. Er zijn verschillende manieren om de mantelzorger op de hoogte tehouden van het beloop. Vaak is het wenselijk om, vooral in de beginfase, regelmatige gesprekken te houden. Duidelijk moet zijn of dit persoonlijke of telefonische gesprekken zijn, en wat het doel hiervan is. In het geval van telefonisch contact moet ook worden afgesproken wie belt. Zorg dat het hierbij niet alleen over medische zaken gaat. Vertel ook hoe de bewoner reageerde op een activiteit of gebeurtenissen.

De periode na de verhuizing