Innovatiekring Dementie stopt:
‘de kennis is er; nu in praktijk brengen!’
IDé, de Innovatiekring Dementie, zette zich jarenlang in voor vrijheid en levenskwaliteit van mensen met dementie en verzamelde hierover de nieuwste inzichten en goede voorbeelden. Na vijftien jaar houdt IDé ermee op. ‘De belangrijkste inzichten zijn bijeengebracht. Nu komt het erop aan om ze in praktijk te brengen’, zegt Elly Duijf die de stichting al die tijd leidde. In dit artikel licht ze dit toe.
 |
door Elly Duijf, 1 maart 2023 |
IDé heeft vruchtbaar werk verzet met haar website, projecten en keurmerk. Op IDé’s website staat een impressie hiervan. Na 15 jaar bevat IDé’s online kennisbank een kleine 1000 artikelen met nieuwe inzichten, praktijkvoorbeelden en handreikingen. De laatste paar jaar merkten we dat daar weinig echt nieuws meer aan toe te voegen was. Daarom besloten we om in 2022 de belangrijke inzichten samen te brengen in een serie overzichtsartikelen. Deze serie geeft de state of the art weer; de body of knowledge voor hedendaagse zorg voor levenskwaliteit bij dementie.
De praktijk …
In de afgelopen vijftien jaar is er in de praktijk gelukkig veel veranderd. Vastbinden komt steeds minder voor, ‘Zweedse banden’ zijn taboe, zorgverleners zijn kritischer gaan denken over gedragsbeïnvloedende medicatie en er is meer aandacht voor eigen regie en bewegingsvrijheid. Ook weten meer zorgverleners hoe ze mensen met dementie kunnen helpen om actief en betekenisvol te blijven leven.
Maar de veranderingen kunnen beter en sneller. Veel mensen met dementie lijden nog onder lege dagen. In sommige verpleeghuizen zie je het oude denken nog terug in lange grijze gangen, dichte deuren en een inrichting die weinig herkenning en stimulans biedt. Bij moeilijk gedrag wordt er nog vaak gegrepen naar snelle algemene oplossingen en wordt er niet gezocht naar oorzaken en daarbij passende antwoorden.
Veranderingen krijgen te weinig aandacht
Veranderingen in de zorg krijgen niet de aandacht die ze nodig hebben. Zorgbesturen, zeker bij grotere organisaties, zijn vooral gericht op wat de omgeving van hen vraagt: de overheid, de financier, de collega- organisaties. Ze zijn gevoelig voor kortstondige trends. Veel besturen hebben weinig feeling met de zorg zelf. Ze doorgronden daardoor niet wat veranderingen van de medewerkers en de organisatie vragen. Bestuurders beseffen veel te weinig dat verandering van gedrag niet zomaar gaat, niet door een e-learning of scholingsbijeenkomst te volgen. Nieuwe inzichten moeten kunnen landen, mensen moeten leren oude overtuigingen en gewoontes los te laten, nieuw gedrag moet zich kunnen ontwikkelen. Dat vraagt tijd en gesprek. Gericht gesprek. Maar het vraagt ook wat van de organisatie. Hoe de zorg geregeld is, hoe je met kwesties omgaat. En als de leiding niet zelf het voorbeeld geeft, dan stranden veranderingen.
Nieuw beleid krijgt vaak te weinig en kortstondig aandacht. Resultaten van projecten verdwijnen makkelijk in de lade. Dat is heel schadelijk, ook voor het vertrouwen van medewerkers.
Een voorbeeld. De laatste maanden hoor je bestuurders ineens roepen ‘medewerker centraal’. Daarmee willen ze het werken in de ouderenzorg aantrekkelijker maken. Maar wat zegt zo iemand nou eigenlijk? De klant op de tweede plaats? Inhoudelijk gedreven zorgbesturen hebben altijd begrepen hoe belangrijk medewerkers zijn. En ze hebben daarnaar gehandeld. Met erkenning, goed werkgeverschap, tijd voor scholing en overleg.
Hoe kan het anders?
Het is belangrijk dat bestuurders en zorgprofessionals professionele verantwoordelijkheid nemen. Focussen. Ervoor zorgen dat je op de hoogte bent van de nieuwe inzichten. En duurzaam investeren om die in de praktijk te brengen. Bij de lancering van IDé’s website 15 jaar geleden schreef ik: ‘… dat zorg ten diepste liefdewerk is. Dat betekent: respect en interesse voor het individu, echt contact maken en alle beschikbare kennis aanwenden'...'Daarvoor heeft een organisatie een kloppend hart nodig. Visie, de klant echt centraal, open communicatie, elkaar ondersteunen en aanspreken. Lef om dingen anders te doen. Van hoog tot laag in de organisatie’. Dit geldt nog steeds en ik hoop ontzettend dat steeds meer zorgorganisaties de weg terug naar de kern zullen vinden.
IDé’s nalatenschap
Het model “Zorg voor vrijheid & veiligheid bij dementie’ vat de hedendaagse inzichten samen rond leven met dementie en zorgen voor mensen met dementie, thuis, in verpleeghuizen en andere woonzorgcentra. Ook voor als er straks meer verwacht gaat worden van naasten, buren, kennissen en de sociale samenleving. Dit en alle artikelen, films en méér laat IDé na op haar website. Deze blijft in de lucht, ook nu de stichting is opgeheven.
Dank
Het was mooi werk bij IDé, betekenisvol. Ook de samenwerking met anderen was verrijkend. De lijst zou te lang worden om iedereen te noemen die belangrijk is geweest voor IDé; ik wil er toch een aantal noemen:
Stella Braam, die met haar boek en presentaties de veranderende belevingswereld van mensen met dementie invoelbaar maakte en met wie ik in de eerste drie jaar van IDé de krachten bundelde.
Jenneke van Veen, die als voorzitter vele jaren actief ondersteuning bood en Peter Schrurs, secretaris-penningmeester van de stichting.
Het Exbelt team, met name Jan Hamers, Math Gulpers en Ine Smeets.
Hans Houweling, non-fixatie arts van het eerste uur die helaas niet meer onder ons is.
Erik Scherder met wie we mooie inspiratiebijeenkomsten en projecten deden.
Chantal van Arensbergen en Miranda Fleuren, trainers en sparringpartners in de zorg voor vrijheid & veiligheid bij dementie.
Marysia Zarzycki en Elly Molendijk, IDé’s trouwe en vakkundige webmasters en projectondersteuners.
Carolien Langendijk, die IDé met haar enthousiasme meermaals aanzette tot nieuwe activiteiten.
En tot slot de deelnemers aan de auditorenbijeenkomsten van het Waarborgzegel fixatievrije zorginstelling, met wie we kennis en inspiratie deelden.