Afstand en betrokkenheid: een taak van management en uitvoering samen
Door Elly Duijf - 13-04-2009
Sturen op afstand, is de trend binnen het zorgmanagement.Tegelijkertijd is betrokkenheid bij de klant nodig; in uitvoering en beleid. Daar zijn velen het tegenwoordig wel over eens. Maar anders dan vaak wordt gedacht, is dit niet een verantwoordelijkheid van bestuurders en directies alleen. Zorgprofessionals en operationeel leidinggevenden vervullen een net zo belangrijke rol. Bestuurders moeten deze rol kennen en beïnvloeden.
Promotieonderzoek
Dit is de uitkomst van het promotieonderzoek Zorg op Afstand van ergotherapeut en organisatie-antropoloog 
dr. Annemiek Stoopendaal. Ze beschrijft hierin hoe zorgbestuurders omgaan met de dubbele opdracht: sturen op afstand én in betrokkenheid. Het doel van het onderzoek is kennis te verwerven over de hedendaagse praktijk van 'sturen op afstand' in de gezondheidszorg.
Praktische aanbevelingen
Het onderzoek heeft natuurlijk een hoog abstractieniveau, maar bevat ook heel praktische conclusies en aanbevelingen voor bestuurders. Hieronder een korte samenvatting:
- Teamleiders hebben een sleutelrol in het verbinden van uitvoering en beleid, maar vaak hebben ze zelf al een te grote afstand tot de praktijk
- Ook professionals creëren regelmatig zelf afstand tot beleidmakers en andere medewerkersgroepen, bijvoorbeeld door zich op hun unieke professionaliteit te beroepen.
- Bestuurders moeten weten welke rol teamleiders en professionals kunnen spelen om uitvoering en beleid bij elkaar te brengen en wat zij daar als bestuurders voor kunnen doen.
- Bestuurders moeten kaders geven die enerzijds ‘verbinden’ en anderzijds ‘begrenzen’:
- Bestuurders moeten enerzijds sturen op cijfers en anderzijds zorgen voor gedachtewisseling over praktijkverhalen. Door samen betekenis te geven aan deze verhalen kunnen mensen in de organisatie nieuwe oplossingen vinden.
Verbinden en begrenzen tegelijkertijd
Samenvattend verwoordt Stoopendaal het in haar wetenschappelijk taal zó: ‘
‘Besturen van zorgorganisaties is getypeerd als sturen met afstand. Dit gebeurt met behulp van vier methoden:
- Besturen door middel van extensies is gericht op het uitzenden van mensen en gegevens.
- Besturen door middel van verbindingen is gericht op het overbruggen van afstand door ‘intermediairs’.
- Besturen door middel van ontmoetingsplaatsen waar mensen elkaar leren kennen.
- Besturen door middel grenzen die enerzijds verbinden en anderzijds afschermen.’
Oftewel…
Besturen betekent: uitzenden, bruggen bouwen, bij elkaar halen en uit elkaar halen.Dit is geen strak te volgen ‘recept’, maar een andere kijk op het besturen van grote zorgorganisaties. De onderzochte zorgbestuurders zijn betrokken en gedistantieerd tegelijkertijd. De zorgbestuurder kan door zijn bekendheid én onbekendheid verschillende werelden verbinden. We kunnen zorgbestuurders daarom zien als ‘verbindende buitenstaanders’.
Verhalen
De waarden van zorg worden duidelijk in gewone dagelijkse ervaringen tijdens het zorgverlenen. Bestuur en werkvloer kunnen samen nadenken over de dilemma’s die daarbij naar voren komen. Zo kunnen zij ‘gedaan en gedacht beleid’ bijstellen. Naast cijfermatige verantwoordingssystemen zijn ook verhalen nodig om te kunnen besturen. Ervaringen in de zorg kunnen vaak vooral in verhalen worden verteld en begrepen. Door samen betekenis te geven aan deze verhalen kun je nieuwe oplossingen zoeken.
Meer lezen?
- Stoopendaal A., Zorg met afstand. Betrokken bestuur in grootschalige zorginstellingen, dissertatie EUR, 2008, Koninklijke Van Gorcum, Assen
- Stoopendaal A., Zorg met afstand, ZM magazine, jaargang 25 nr 3, maart 2009: 16-20
- Stoopendaal A., Healthcare executives as binding outsiders in fragmented and politicised organizations, Journal of Management & Marketing in Health Care, volume 2 issue 2, 2009, in press
- Stoopendaal A., Afstand tussen zorgbestuur en werkvloer, Wetenschappelijk Tijdschrift voor Ergotherapie, 2009, in press
Interviews:
Medewerking aan interview Markant : jaargang14 nr 1, februari 2009: 10-12, Titel: Een goed bestuur is onafhankelijk én betrokken.
- Medewerking aan interview Zorgvisie 5 jrg 36, mei 2006, Titel: Bestuur over de vloer.