Breng humor in huis

Door Stella Braam - 11-04-2009

Hoe vaak heb ik vandaag gelachen? Die vraag dringt zich op bij het lezen van het boekje ‘Humor als verpleegkundige interventie.’ Het is geschreven door verpleegkundige en cabaretier Marcellino Bogers die 18 jaar was toen hij als leerling – ziekenverzorgende in een verpleeghuis werkte. Hij dacht: ‘Wil ik het volhouden in de zorg, dan moet ik op zoek gaan naar de relativerende lach.’ Zo werd de lach zijn ‘reddingsboei’ – én zijn missie in de zorg.

Samen lachen
De Indische arts Madan Kataria, oprichter van lachclubs, zei: ‘We lachen niet omdat we gelukkig zijn, we zijn gelukkig omdat we lachen.’ In ‘humor als verpleegkundige interventie’ maakt auteur Bogers duidelijk dat de lach niet zomaar iets grappigs is, maar essentieel in de zorg voor kwetsbare mensen. Samen lachen met de cliënt zou daar het vertrekpunt moeten zijn. Zijn boek gaat weliswaar vaak van een ziekenhuissetting uit - Bogers spreekt ook consequent over patiënten - maar met een beetje fantasie kun je het zó omzetten naar de praktijk van het verpleeghuis. Het leest makkelijk weg, is leuk opgemaakt en je kunt meteen met humor aan de slag.

Lachen is pijnstillend
Weinig mensen weten dat humor een officiële verpleegkundige interventie is. Jammer, want humor is aantoonbaar goed voor de gezondheid. Zo is lachen pijnstillend, ontspannend en helpt het mensen om te gaan met hun angsten. Dat wijst wetenschappelijk onderzoek uit. Voor de zorgprofessional (en mantelzorger) op zijn beurt is het gebruik van humor een goede remedie tegen burn-out. Toch wordt er in de verpleegkundige opleiding en op de werkvloer niet uitgebreid bij stilgestaan.

Tips
Het boekje gaat uitgebreid in op het doel en de werking van humor. Maar je leest ook tips om humor toe te passen, of juist niet: grapjes maken over onderwerpen die voor de patiënt gevoelig liggen, moet je natuurlijk niet doen. Het komt dan ook aan op intuïtie, schrijft Bogers. Humor is trouwens te leren, en effectieve grappen en woordspelingen kun je vaker gebruiken. Verder adviseert hij zoveel mogelijk informatie over de patiënt te verzamelen. Ga na welk type humor de patiënt weet te waarderen. En kies het juiste moment.

Humormobiel
Al tijdens de intake kun je iemands voorkeur voor humor in kaart brengen. Daar zijn zelfs speciale vragenlijsten voor ontwikkeld. Bogers’ boodschap is dat elke patiënt een eigen vorm van humor heeft die je moet zien te ontdekken. Hij droomt van een ‘humormobiel’: een karretje dat langs de patiënten gaat, met daarop spulletjes voor vermaak, waaruit de patiënt mag kiezen. Dat kunnen boeken, films, maar ook feestneuzen of grappige spelletjes zijn.

Schrikken
Het is wel even schrikken als je leest dat je de humorstrategie niet zou moeten toepassen bij mensen met een cognitieve beperking. Dat vinden althans de Amerikaanse lachgoeroes Bulechek en McCloskey, op wiens standaardwerk ‘Verpleegkundige Interventies’ Bogers voortborduurt. Gelukkig distantieert Bogers zich hiervan. Je toont pas respect, schrijft hij, als je net zo met kwetsbare ouderen lacht als met andere patiënten. Precies! Humor is trouwens ook een prima manier om contact met ze te maken.

Humor als verpleegkundige interventie.
Marcellino Bogers.
ISBN 9789035229648 / Elsevier Gezondheidszorg / 2007/ 1e druk/ 100 blz./ € 19,95

Verkrijgbaar via www.elseviergezondheidszorg.nl, de klantenservice, tel: 0314-358 358 en via de boekhandel.

Van 15 april tot en met 14 juli kost dit boekje slechts € 12,95. Dit, in verband met de Dag van de Verpleging.