Oudere migranten kwetsbaarder voor dementie

Redactioneel - 19-09-2016

Ouderen uit Marokko en Turkije en Surinaamse ouderen met een Hindoestaanse achtergrond hebben drie tot vier keer vaker dementie dan andere leeftijdsgenoten in Nederland. Ook hebben zij veel vaker last van milde beperkingen van het geheugen en denkvermogen. Dat blijkt uit onderzoek van neuropsycholoog Özgül Uysal-Bozkir, die 29 september promoveert bij de Universiteit van Amsterdam.

De migranten die in de jaren zestig naar Nederland kwamen, zijn inmiddels op leeftijd. Zij hebben te maken met algemene ouderdomsperikelen als verminderd geheugen en denkvermogen. Maar ze zijn er veel kwetsbaarder voor dan andere leeftijdsgenoten in Nederland, zo toont het onderzoek van Uysal-Bozkir onder 2254 ouderen aan.

Eenzaamheid en depressie

De kwetsbaarheid van migranten komt voort uit een complex samenspel van diverse factoren.

‘Sociaaleconomische status [opleidingsniveau, beroepsstatus en inkomen, red.] speelt een rol bij dementie en oudere migranten hebben het op dat vlak vaak niet riant in Nederland,’ legt Uysal-Bozkir uit. Daarnaast vergroten hart- en vaatziektes en diabetes het risico op dementie. Migranten van Turkse, Marokkaanse en Hindoestaanse afkomst hebben genetische aanleg voor diabetes.

Maar de risicofactoren versterken elkaar ook. Zo wordt de het risico op diabetes, die in aanleg al groter is, versterkt omdat de financiële middelen en kennis om gezond te eten vaak ontbreken.

Ook psychische factoren als eenzaamheid en depressie spelen een rol. ’Uit eerder onderzoek blijkt depressie een risicofactor te zijn voor dementie, vertelt Uysal-Bozkir, ‘En tijdens mijn onderzoek ving ik signalen op dat oudere migranten gemiddeld vaak eenzaam en depressief zijn, in vergelijking met Nederlandse leeftijdsgenoten, hoewel dat niet strookt met het beeld dat we hebben van de meer collectieve mediterrane en Surinaamse cultuur. Maar hoe dat precies meespeelt bij oudere migranten, is een interessante vraag voor vervolgonderzoek,’ aldus Uysal-Bozkir.

Passende test

Om geheugen en denkvermogen bij oudere migranten in kaart te kunnen brengen, ging Uysal-Bozkir eerst op zoek naar psychologische tests die geschikt zijn voor deze doelgroep.

Voor dementie onderzocht de promovendus de Cross-Culturele Dementiescreening test, een meetinstrument ontwikkeld door het Slotervaart ziekenhuis en het AMC. In deze test zijn invloeden van taal, cultuur en opleiding zo veel mogelijk ondervangen, zodat die de meting niet vertroebelen. Dat zit niet alleen in voor de hand liggende zaken als het vermijden van schriftelijke Nederlandse instructies, maar ook in subtieler aspecten, zoals herkenbare plaatjes.

Omdat de oorzaken van het verhoogde risico op dementie complex zijn en veelal verbonden aan de huidige maatschappelijke positie van oudere migranten in Nederland, ziet Uysal-Bozkir geen oplossing om dementie bij hen op korte termijn tegen te gaan. Wel pleit ze voor betere zorg voor ouderen met een migrantenachtergrond. 

Het onderzoek maakt deel uit van de SYMBOL-studie, die mogelijk is gemaakt door het Innovatiefonds Zorgverzekeraars.

Bron: GGZ  totaal

Lees hier de samenvatting van het promotieonderzoek (.pdf)

De illustratie is afkomstig uit de clip 'Hayriye en Muharrem over hun leven met dementie' uit het lespakket Dementie En Dan, dat gratis via deze website verspreid wordt.